Contract mestafzet brug te ver voor varkenshouders

Met de gedachte in het achterhoofd dat de prijzen voor mestafzet gaan dalen, blijkt het tekenen van een meerjarig contract voor mestafzet voor veel varkenshouders een brug te ver. Grootschalige mestverwerkingsinitiatieven die in Oost-Nederland in de startblokken staan, zijn Twence in het Overijsselse Zenderen en Greenferm In Apeldoorn.

Ook AgroGas in Varsseveld heeft de vergunningen rond en is met de bank in gesprek. De verwachtingen zijn positief. 90 procent van de benodigde hoeveelheid mest is gecontracteerd. Bij Twence ligt dat percentage veel lager. Bijna 30 procent van de totale capaciteit ligt nu vast. Als begin 2020 nog niet 80 procent is ingetekend, gaat de bouw niet van start.

Greenferm heeft wel bijna 80 procent gecontracteerd en is in Apeldoorn begonnen met de bouw van de installatie. De verwachting is dat in oktober de eerste mest geleverd wordt. De verwerkingscapaciteit van Greenferm is zo'n 350.000 ton mest per jaar.

Ernst van situatie

Willem Berkhof, die vorig jaar 75 procent van de aandelen overnam van de te bouwen installatie, verbaast zich erover dat de sector zijn verantwoordelijkheid maar ten dele neemt. 'Wij hebben onze nek uitgestoken en nu twijfelt de markt.' Berkhof concludeert dat de sector de ernst van de situatie niet inziet. 'Het aantal contracten bij Greenferm is voldoende om te kunnen beginnen met de bouw. Maar we hebben die laatste 20 procent mest ook nodig. Vooral om de kosten te dekken en er op termijn een gezamenlijk voordeel van te hebben.'

Berkhof merkt dat varkenshouders afgaan op de kortetermijnprijs van mestafzet. 'Nu ligt de prijs rond de 20 euro per kuub, terwijl dat vorig jaar zeker 25 euro was. Maar veehouders vergeten dat volgend jaar de fosfaatgebruiksnormen op bouwland van 50 naar 40 kilo gaan en op grasland van 80 naar 75 kilo.'

Dat gaat volgens Berkhof extra druk op de mestmarkt geven. 'En wat gaat er met de derogatie gebeuren? Als dat anders uitpakt, is het weer paniek op de mestmarkt. Dat drijft de prijzen op.'

Kortetermijndenken

Ook POV-voorzitter Linda Janssen herkent dat varkenshouders te veel een kortetermijngedachte hebben. 'Kostprijs is het thema, dat begrijp ik maar al te goed. Ik begrijp ook dat het lastig is om je vast te leggen voor lange tijd, terwijl je niet eens weet wat je volgende week voor de varkens krijgt. Maar de tijd van afwachten is nu echt voorbij. Grootschalige mestverwerking is keihard nodig.'

Janssen refereert aan het Actieplan Vitalisering Varkenshouderij van 2016 waarin staat dat er zes tot zeven grootschalige mestverwerkingsinitiatieven met een capaciteit van zo'n 1,5 tot 2 ton mest nodig zijn in Oost en Zuid. In Zuid ligt de mestverwerkingscapaciteit op schema, maar in Oost nog niet.

'We hebben jarenlang gelobbyd en geroepen dat opschaling nodig is en dat overheden mee zouden moeten werken om de vergunningverlening op gang te krijgen. Nu zijn er goede initiatieven die de financiering en vergunningen rond hebben en lijken boeren niet thuis te geven. Ik sta voor aap in Den Haag.'

'Mestverwerking hard nodig'

Als er niet op tijd genoeg mest is gecontracteerd, trekken banken hun financiering in. 'Dat kan niet waar zijn. We moeten uit deze impasse.' Janssen houdt twijfelende varkenshouders de vraag voor wat het alternatief is. 'Afwachten? De druk op de mestmarkt was tijdelijk wat lager, maar we weten allemaal dat die hoog blijft. Willen we een betere prijs voor de mest, dan is mestverwerking heel hard nodig.'

Wat volgens Berkhof ook meespeelt, is dat intermediairs zich regelmatig negatief uitlaten over mestverwerking. 'Zij zijn bang werk te verliezen, maar ik ben ervan overtuigd dat er genoeg te transporteren blijft met de overige mestsoorten.'

Samen verantwoordelijk

Berkhof spreekt van een gezamenlijke verantwoordelijkheid. 'Als veehouders een deel van de mest bij een verwerker vastleggen, daalt op termijn de prijs van mestafzet.'

Stel: een veehouder moet 1.000 ton afvoeren en hij laat 400 ton verwerken. Dit vindt hij eigenlijk 1.200 euro (3 euro per kuub) te duur. Maar zakt de prijs van mestafzet van de overige 600 kuub met 2 euro, dan zijn de kosten van de mestverwerking al terugverdiend. 'Bovendien is de mestafvoer naar een verwerker meestal geen 3 euro duurder, omdat de verwerkingsprijs in het tarief zit. Hierdoor bespaart de veehouder op de kosten van een vervangende verwerkingsovereenkomst', zegt Berkhof.

Andere voordelen van mestverwerking noemt Berkhof meer regelmaat, rust en structuur in de bedrijfsvoering. 'En meer flexibiliteit om de overige mest op een goed moment weg te doen, in plaats van volle putten, snel moeten handelen en een hoge prijs betalen.'