'Rol overheid moet groter bij architectuur'

Biologisch akkerbouwer Harm Westers, die een bewaarloods onder landschapsarchitectuur liet bouwen, hield vorige week vrijdagmiddag tijdens de afsluiting van het pilotproject 'Agrarisch Landschappelijk Bouwen' van Wierde & Dijk in zijn schuur in Hornhuizen een vurig pleidooi voor een centrum agrarisch landschappelijk bouwen in gemeentehuizen.

'Wij helpen jullie op gang. Dat zou de attitude van gemeenten moeten zijn. Wanneer de gemeenten met de benodigde kennis komen, zijn veel boeren bereid om de 5 tot 10 procent extra kosten op te hoesten voor een stal of schuur onder architectuur.'

Moeilijk traject

Westers spreekt uit ervaring. Hij miste de input van de gemeente, toen hij plannen had om nieuw te gaan bouwen. 'Toen ik bij gemeente aanklopte, zeiden ze: 'Kom maar op met de bouwtekening.' Maar ik wilde graag vooraf met hen praten. Want hoe kies je bijvoorbeeld een architect? Dat moet in hapklare brokken worden aangereikt. Ik heb veel research moeten doen. Het is een moeilijk traject. Daarvoor moet je mentaal sterk in je schoenen staan.'

De akkerbouwer vindt bovendien dat de behandelprocedure van een bouwvergunning voor boeren die onder architectuur bouwen, moet worden verkort. 'Het duurde dertien weken voordat de vergunning rond was, terwijl er acht weken voor staan. De aanvraag was zoekgeraakt. Dit terwijl ik al een conceptaanvraag had laten zien. Toen vonden ze het schitterend', vertelt hij.

Witte raven

'Waarom kan dat niet sneller?' vraagt Westers zich af. 'Bouwvergunningen van boeren die bouwen onder architectuur, moeten boven op de stapel liggen. De gemeente moet blij met hen zijn. Zij zijn de witte raven. Binnen twee tot vier weken moet zo'n bouwvergunning worden goedgekeurd, vind ik.'

Westers collega Remt Meijer pleit ook voor een proactieve houding van de gemeente. 'Boeren zijn gewend om flexibel te zijn. Ze moeten inspelen op de weersomstandigheden bijvoorbeeld. Architecten zijn creatief en hebben gevoel voor ethiek. Dat moet niet de kop worden ingedrukt, doordat gemeenten generalistisch werken. Vaak krijgen we te horen: Dat mag daar niet. Dit hoort zo.'

Hobbel

Beleidsmedewerker Bart Moes van gemeente Het Hogeland laat weten dat de gemeente in het voortraject meer betrokken moet zijn. 'Vaak wordt de gemeente pas bij het indienen van de aanvraag voor een omgevingsvergunning betrokken bij het plan. Boeren ervaren dat als een moeilijke hobbel. De dakhelling is dan nog te flauw of de nok te hoog. Wanneer wij aan het begin worden meegenomen in denkrichting van de architect en boer, krijgen wij als gemeente er ook meer gevoel bij.'

Eerder inschakelen van de gemeente kan de procedure ook verkorten, verwacht Moes. 'Gemeenten kunnen bijvoorbeeld aangeven als er nog onderzoeken moeten worden uitgevoerd, bijvoorbeeld een ecologisch onderzoek. Wanneer dat pas op het laatst gebeurt, kan de bouw zo een jaar vertraging oplopen.'

Landschapsarchitect

Westers had onder andere keukentafelgesprekken over de bouw met een landschapsarchitect en architect. Landschapsarchitect Greet Bierma zorgde ervoor dat er meer ruimte kwam tussen de oude boerderij en loods. Een van de redenen hiervoor was dat de oude boerderij haar waarde behield en niet ondergesneeuwd zou worden door een groot gebouw.

Bierma dacht ook mee over onder andere looproutes en rijroutes en hiermee aan de veiligheid van spelende kinderen. Bovendien praatte ze over de kleur van de loods die vooral zwart is. 'Zwart verkleint. Het concurreert nooit met blauwe luchten. Het is ingetogen en heeft allure.'

Meerwaarde

Westers vindt het een meerwaarde dat hij een landschapsarchitect inschakelde. 'Wij boeren in een mooi landschap. Daar moeten we zuinig mee omgaan. Een landschap kun je niet importeren, zoals bij landbouwproducten gebeurt.'

De akkerbouwer hoopt dat meerdere boeren het voorbeeld volgen. 'Daarvoor zullen alle zeilen moeten worden bijgezet. Er is bijvoorbeeld een startsubsidie voor nodig. Wanneer een ondernemer een kick geeft dat hij wil bouwen, moet een gemeente hem van goede informatie voorzien. Ik hoop dat dit project hiervoor een wake-upcall is.'