Potentiële bom onder nieuwe vloer

De meeste melkveehouders zullen de risico's niet ontkennen. Met mest en mestkelders is het oppassen geblazen. De diverse soorten gassen kunnen een explosief mengsel vormen. Zeker als de mest in beweging is, als er gemixt wordt.

Die risico's zijn niet nieuw. Wel nieuw zijn de emissiearme vloeren. Ze zijn een verplicht onderdeel in nieuwe stallen, bedoeld om verzuring van de natuur en emissies van broeikasgassen tegen te gaan. De provincie Noord-Brabant gaat zelfs een stap verder. Vanaf 2022 moeten ook bestaande vloeren zijn voorzien van een emissiearme vloer.

Ontploffingsgevaar

Is er bij emissiearme vloeren een groter ontploffingsgevaar dan bij andere vloersystemen? Dat is de vraag die inmiddels ook politiek Den Haag heeft bereikt. De Tweede Kamerleden Helma Lodders en Erik Ziengs, beiden van de VVD, hebben er voor de tweede keer in korte tijd Kamervragen over gesteld. Aanleiding is een explosie onder een vloer in Markelo waarbij vijftien koeien om het leven kwamen.

Volgens landbouwminister Carola Schouten zijn er geen aanwijzingen dat er een grotere kans bestaat op ontploffingen bij emissiearme vloeren. Al is niet onderzocht of emissiearme vloeren meer risico met zich meebrengen.

Gasfabriek

Jetty Middelkoop, adviseur gevaarlijke stoffen bij brandweer Amsterdam Amstelland, is blij dat er aandacht voor is in de Tweede Kamer. 'Je moet je realiseren dat boeren werken boven een soort gasfabriek. Als er in de buitenlucht gewerkt wordt aan een gasleiding, staan er allemaal waarschuwingsborden bij en worden er veiligheidsmaatregelen getroffen', zegt ze.

'Ik houd de incidenten bij die in de media komen. Maar daarbij is niet in beeld om wat voor type vloeren het gaat. Bovendien zijn er zoveel soorten emissiearme vloeren. Maar met gewoon praktische kennis kun je wel stellen dat de kans op ontsteking kleiner is bij emissiearme vloeren. Een vonkje kan namelijk minder makkelijk in de kelder terechtkomen, omdat het systeem meer gesloten is', legt Middelkoop uit.

Maar als er wat gebeurt, zijn de gevolgen veel groter. 'Dat verschijnsel is ook bekend bij explosieven. Als je een explosief opsluit, is de verwoesting groter', zegt Middelkoop.

Genoeg risico's

Risico's voor een ontsteking zijn er volgens de adviseur genoeg. 'Het komt voor dat boeren gewoon met een slijptol of lasapparaat in de stal aan de slag gaan voor onderhoud. Maar ook bij het klauwbekappen, door de mestschuif of door schrikdraad kunnen er vonken vrijkomen.'

Veel systemen zijn uitgerust met rubberen flapjes. Die zijn aan slijtage onderhevig. 'Of er gaat mest of stro tussen zitten, waardoor de flapjes niet meer goed afsluiten', vertelt Van Middelkoop. 'Als deze vloeren nieuw opgeleverd worden, is het systeem veilig. Maar die veiligheid neemt in de loop van de tijd af.'

Eric Pijnappels van DLV Advies maakt zich ook zorgen over de mogelijke risico's van emissiearme vloeren. Hij is projectleider bouw rundvee. 'Ontploffingen zoals in Markelo zijn erg zeldzaam, maar steekvlammen zijn een bekender verschijnsel. Elke boer kent daarvan verhalen of heeft het zelf meegemaakt. Nu waren koeien het slachtoffer. Maar het is wachten op het moment dat er menselijke slachtoffers vallen.'

Alert zijn

Boeren moeten volgens hem zelf ook alert zijn. 'Het probleem is: omdat je er elke dag mee werkt, word je op een gegeven moment wat makkelijker. Als je onderhoudswerk gaat doen, zorg er dan voor dat de roosters goed zijn afgedekt, zodat er geen vonken in kunnen komen.'

Er zijn alternatieven om emissies te verkleinen. Het beluchten van mest of het toevoegen van bacteriemengsels. Pijnappels heeft zelf ervaring met het aanzuren van mest. 'In Duitsland wordt die techniek onderzocht en in Denemarken is die toegestaan. In Nederland niet.'

Dat heeft er volgens Pijnappels mee te maken dat de Nederlandse overheid graag eenduidige technieken goedkeurt om op een goede manier te kunnen handhaven.

Flexibelere toelatingsprocedures

'Nu kunnen veehouders bij de bouw van een stal alleen kiezen voor een vloersysteem dat gegarandeerd emissies reduceert. Ik denk dat het een beter idee is om meer flexibiliteit in de toelatingsprocedures in te bouwen, zodat mogelijke alternatieven kunnen worden toegestaan en onderzocht.'

De beste techniek is volgens Middelkoop geen mestopslag onder de vloer. 'Het veiligst is het als mest meteen wordt afgevoerd naar een volledig afgesloten opslag buiten de stal.'

Pijnappels is dat met haar eens. 'Dat is alleen weer lastig qua bouwvergunningen in Nederland. Voor mestopslag op het erf heb je meer ruimte nodig. Het vergroten van het bouwblok is in de meeste gebieden heel ingewikkeld. Daar kan de overheid wel een belangrijke rol in spelen.'