Veehouder uit Schelluinen baalt van ganzenschade

'Dit is het galgenwaardje', zegt veehouder Frans Kruis uit Schelluinen, lopend op de uiterwaard onder de rook van Gorinchem. 'Hier werden vroeger de misdadigers uit Gorinchem opgehangen.' De totale uiterwaard die Kruis pacht, omvat 20 hectare. Het galgenwaardje is de beste grond. De andere delen heten Egypte en Bethlehem.

Een koppel ganzen vliegt op. Ze hebben aan al het gras op de uiterwaard gevreten. Op sommige plekken is het gras helemaal weg. Als de uiterwaard overstroomt, neemt het water op die plekken grond mee. Als het water weg is, komen kuilen tevoorschijn. Daarin tiert het onkruid welig. De kale plekken zag de veehouder nog niet eerder. 'Voorheen moesten we alleen ridderzuring plaatsgewijs bestrijden. Nu is een volveldsbespuiting tegen onkruid nodig, anders is het niet te hanteren.'

Verleden tijd

Toen Kruis begon als boer, kon hij de uiterwaard normaal gesproken prima maaien rond 20 april, maar dat is verleden tijd. Vroeger kon hij ook het jongvee goed tot in december op de uiterwaard laten lopen. Ook dat is verleden tijd. 'Er zijn nu zo veel ganzen', verzucht hij. 'Het is gewoon een wedstrijdje wie het gras het eerst op heeft, het jongvee of de ganzen. Die zitten er vanaf september. De hele winter is het kaal. Het gras krijgt nu pas kans vanaf eind maart, begin april, als de ganzen een beetje weg zijn. Ik heb nu op mijn bedrijf al overal gemaaid behalve hier.'

De toename van het aantal ganzen komt niet doordat Kruis het op zijn beloop heeft gelaten. In grote delen van het jaar worden de vogels iedere dag verjaagd of bejaagd. Kruis senior gaat er regelmatig naartoe om te verjagen of om eieren te schudden, net als Frans Kruis zelf en zijn zoons. Iemand uit de buurt jaagt met zijn hond regelmatig de ganzen weg, 'in overleg met ons'. Maar dat alles betekent niet dat er minder ganzen komen. 'Verplichte bezigheidstherapie', noemt de ondernemer het.

Bejagen

Ook bejagen heeft geen effect. 'Je bent het hek nog niet uit of ze zitten er alweer', zegt de veehouder.
Bovendien is jacht aan veel regels gebonden. En er zijn genoeg Gorkumse burgers die het vanuit hun appartement of lopend vanaf de rivierdijk in de gaten houden. 'Als je er geen last van hebt, is het wel mooi, die ganzen.'

Daar komt bij dat fanatieke tegenstanders van jacht meer doen dan alleen roepen. 'De jager moet zijn auto veilig wegzetten achter het hek, anders kon er weleens wat mee gebeuren', vertelt Kruis.

Vergoeding reëel

De veehouder krijgt de gemiste grasopbrengst vergoed van het Faunafonds. Hij vindt de hoogte van de vergoeding voor de gemiste opbrengst wel reëel. Maar hij moet eerst 300 euro betalen, voordat een verzoek in behandeling wordt genomen. Die krijgt hij niet terug.

Provincie Gelderland, een paar kilometer stroomopwaarts, geeft dat bedrag terug, als het verzoek wordt gehonoreerd. 'Ganzen houden zich niet aan provinciegrenzen', moppert de Zuid-Hollander. Hij kan zich ook niet vinden in de manier van schade bepalen. Die gaat uit van referentiepunten waar geen schade is. Maar op het hele stuk van 20 hectare is schade. Hij vindt het ook niet terecht dat provincie Zuid-Holland de oktoberschade niet meer vergoedt. Gelderland vergoedt die schade wel.

Oplossing

Het lijkt vechten tegen de bierkaai. De enige oplossing volgens Kruis is het op grote schaal bejagen van ganzen, zodat de populatie flink krimpt. Maar met het huidige woud aan regels is dat uitgesloten. 'Geef de jager ruimte en vrijheid, zodat die doelgericht te werk kan gaan.'

De veehouder jaagt zelf niet. 'Ik heb daar geen lol in. Maar als het toch moet gebeuren, zorg dan dat de populatie zo snel mogelijk naar normale proporties teruggaat en zorg dat het zo blijft.' Hij beseft dat dit niet snel zal gebeuren. 'Er zijn zo veel andere organisaties die andere doelen nastreven.'

Jongvee

Vindt hij het nog wel de moeite waard om de uiterwaard te behouden ondanks alle tijd, kosten en gedoe? 'Dat is een goede vraag', antwoordt Kruis. 'Jawel. Het is een belangrijk deel van de oppervlakte van ons bedrijf. We kunnen dat niet missen. Het is ook een goede plek voor het jongvee. Daar hebben ze geen last van leverbot en we hoeven niet bang te zijn dat ze in een sloot lopen.'

Er is nog een reden: 'Het is een bijzondere plek, met geschiedenis. Je komt er bovendien met allerlei mensen in contact. Als we in het voorjaar voor de eerste keer mest uitrijden, reageren mensen positief: 'Begint het seizoen weer?' Nee, we zullen het niet zo maar opgeven.'