Gemeenten over schreef met ozb

De scheefgroei in ozb-tarieven is een doorn in het oog van agrarische ondernemers. Gemeenten misbruiken de ozb als sluitpost van de eigen begroting en leggen de stijging van de tarieven grotendeels bij bedrijven neer.

Sinds 2008 hebben gemeenten een grote vrijheid om zelf de ozb-tarieven te bepalen en geldt er geen maximale tariefdifferentiatie of voorgeschreven verhouding meer. Wel zijn de overheid en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten een macronorm overeengekomen. Deze afspraak bepaalt dat de landelijke ozb-opbrengst van alle gemeenten gezamenlijk niet meer mag stijgen dan met een vooraf bepaald percentage.

Bij overschrijding van de macronorm kan de overheid ingrijpen via een correctie op het gemeentefonds. Voorts is afgesproken dat dit niet mag leiden tot een onevenredige stijging van de collectieve lastendruk.

Macronorm 4 procent

De macronorm, waarmee de ozb-opbrengst in 2019 mag stijgen, is 4 procent. Recent gepubliceerde cijfers in de Atlas van de lokale lasten 2019 laten zien dat veel gemeenten de lasten voor bedrijven fors laten stijgen. In meer dan zestig gemeenten stijgen de ozb-lasten voor ondernemers met maar liefst 6 tot zelfs 52,5 procent ten opzichte van 2018.

Ook een analyse van LTO van de ozb-tarieven van alle 355 Nederlandse gemeenten toont aan dat de scheefgroei bij 97 procent van gemeenten sinds 2014 toenam en slechts bij 3 procent afnam. In een groot aantal gemeenten wordt deze scheefgroei door de regionale LTO-organisaties aangekaart en inzichtelijk gemaakt bij het college en de gemeenteraden. Zo betaalt een agrariër in het buitengebied van de gemeente Zwolle 5,6 keer meer aan ozb dan een burger, voor dezelfde WOZ-waarde aan stenen. Bij 70 procent van de gemeenten ligt deze verhouding boven de 3 en bij 97 procent boven de 2.

Steeds zwaardere belasting

Onze conclusie is dat gemeenten het bedrijfsleven steeds zwaarder belasten en hun begroting dichten met vooral het geld van ondernemers. De begrenzing via de zogenoemde macronorm werkt niet, de overheid grijpt niet in en gemeenten houden vrij spel.

LTO Nederland vindt het nu hoog tijd voor ingrijpen en pleit voor de invoering van een micronorm of een landelijke tariefverhouding met een bandbreedte voor gemeentelijk maatwerk. Hiermee wordt de afwenteling op het bedrijfsleven begrensd.

Scheefgroei toegenomen

De analyse van LTO laat zien dat de scheefgroei de afgelopen jaren alleen maar is toegenomen. De handelingsvrijheid van gemeenten wordt volledig benut, zonder dat dit consequenties heeft. Er is geen sprake meer van een evenredige en evenwichtige stijging van de lastendruk. Gemeenten gebruiken ondernemers ondertussen om de begroting dekkend te krijgen en houden hun burgers buiten schot.

Dat is de weg van de minste weerstand en is niet langer houdbaar. Overheid en politiek moeten snel aan de slag en besluiten nemen om de stijging van ozb-lasten in bedwang te houden.

Taeke Wahle en Hans Koehorst, beleidsadviseur Omgevingsbeleid LTO Noord en LTO-specialist Sociaal economisch en fiscaal beleid