Holland Malt vergroot kansen brouwgerst

Achtergrond Akkerbouw Han Reindsen 15 maa 2019 om 09:26uur

Holland Malt gaat de capaciteit van de mouterij in de Eemshaven verdubbelen. Tegelijkertijd streeft het bedrijf naar een groter aandeel Nederlandse brouwgerst. Dit jaar is dat nog een hele uitdaging. Dat zegt manager Aart den Bakker van Agrifirm, de belangrijkste collecteur van brouwgerst in Nederland. 'De vraag is of het areaal dit jaar zal groeien.'

'De omstandigheden voor de inzaai van wintertarwe waren vorig jaar goed en dat betekent minder ruimte voor inzaai van zomer- en dus brouwgerst, tenzij een aanzienlijk deel van het lagere suikerbietenareaal wordt ingezaaid met brouwgerst', zegt Den Bakker.

Holland Malt breidt de mouterij in de Eemshaven uit, waardoor de capaciteit in Noord-Nederland van 140.000 naar 280.000 ton mout gaat. Volgens plan draait de mouterij voor de zomer op volle capaciteit.

Holland Malt in de Eemshaven is ontstaan als een samenwerkingsverband tussen bierbrouwerij Bavaria en landbouwcoöperatie Agrifirm. De mouterij werd in de zomer van 2006 geopend. Halverwege 2016 is de uitbreiding van start gegaan. Als dit klaar is, heeft Holland Malt - samen met de mouterij in Lieshout - een capaciteit van 400.000 ton mout.

Vorig jaar ging het om zo'n 20.000 hectare brouwgerst

Aart den Bakker, manager bij Agrifirm

Mout is een belangrijke grondstof voor bier. © Han Reindsen

50 procent brouwgerst

In Nederland telen boeren gemiddeld 120.000 hectare tarwe, waarvan zo'n 80 procent voertarwe en de rest maaltarwe. Van de circa 30.000 hectare gerst is gemiddeld zo'n 50 procent brouwgerst. 'Vorig jaar zagen we een toename van zo'n 25 procent en kwam het areaal uit op ongeveer 20.000 hectare brouwgerst', schat den Bakker.

In Zuidwest-Nederland bestaat de graanteelt voor 90 à 95 procent uit wintertarwe. In Drenthe en de Veenkoloniën kiezen de boeren in 90 procent van de gevallen voor gerst. 'De zetmeelaardappelen en suikerbieten komen relatief laat van het land en dan past zomergerst beter. Met de teelt van graan in het bouwplan geef je de grond rust', legt de Agrifirm-manager uit.

De kwaliteit van de Nederlandse brouwgerst was vorig jaar goed. Met opbrengsten van 7 tot 9 ton graan per hectare – afhankelijk van de grondsoort – inclusief de brouwgerstpremie, kan brouwgerst goed concurreren met tarwe. 'In onder andere Zweden en Denemarken was het vorig jaar erg droog. Dat was nadelig voor de kwaliteit daar. Dat zorgde voor mooie brouwgerstpremies in juli/augustus. Redelijke opbrengsten in Frankrijk reguleerden de markt en temperden de brouwgerstpremie. Ondanks dat verwachten we een mooie eindprijs voor de pool', aldus Den Bakker.

Rechtstreeks naar mouterij

Agrifirm collecteert 30 à 35 procent van alle brouwgerst in Nederland. Bijzonder is dat de brouwgerst in Noord-Nederland rechtstreeks van het land naar de opslag bij de mouterij van Holland Malt in de Eemshaven gaat. Dat is mogelijk omdat Agrifirm nauw betrokken is geweest bij het initiatief om die mouterij te bouwen. 'Het geeft verbinding in de brouwgerstketen en zekerheid van afname', zegt Den Bakker.

Het areaal brouwgerst in Nederland is bij lange na niet voldoende om de mouterij van Holland Malt aan het draaien te houden. Daarom is gekozen voor een haven als vestigingslocatie. Vanuit onder andere Zweden, Denemarken en Frankrijk wordt er brouwgerst geïmporteerd. Meerdere teeltgebieden zorgen voor risicospreiding. De mout die Holland Malt produceert, gaat vervolgens de hele wereld over.

Bij de teelt van brouwgerst is de keuze van het juiste ras essentieel. © Han Reindsen

Het brouwen is de volgende schakel in de keten, na het mouten. Alle brouwerijen in Nederland zijn samen goed voor zo'n 24 miljoen hectoliter bier, waarvan circa 60 procent voor export is bestemd. Met een totaal biervolume van meer dan 221 miljoen hectoliter bier behoort Heineken tot de grootste brouwerijen van de wereld. En de vestiging van Heineken in Zoeterwoude behoort tot de grootste brouwerijen in Europa, met een productie van 13,5 miljoen hectoliter bier.

Meer brouwerijen in Nederland

Heineken heeft in Nederland een marktaandeel van circa 50 procent. Maar de biermarkt is in beweging. Er is steeds meer vraag naar lokaal geproduceerd speciaalbier door kleine brouwerijen. Het aantal brouwerijen in Nederland is toegenomen van 90 in 2007, naar ruim 500 eind 2017 en 650 begin dit jaar. Daarnaast gaat de consument steeds bewuster om met alcohol; de vraag naar bier met minder of geen alcohol neemt toe.

De Gulpener Bierbrouwerij is een voorbeeld van een regionale brouwgerstketen met een productie van zo'n 110.000 hectoliter bier. De brouwerij betrekt de brouwgerst van een telerscoöperatie en werkt met een vaste prijsformule die gekoppeld is aan de marktprijs van tarwe. Die formule bestaat al tien jaar.

Holland Malt breidt de mouterij in de Eemshaven uit. © nieuwe oogst

Rotatiegewas

Brouwmeester Steven van den Berg van Gulpener Bierbrouwerij: 'Brouwgerst is een rotatiegewas voor de bedrijven, een noodzakelijk kwaad dat we interessant moeten houden. Telers moeten extra stappen zetten en lopen wat risico. Daarom moet je een plus bieden boven voergraan. Voor een regionale brouwgerstketen is zo'n vaste prijsformule cruciaal.'

Naast kleinere brouwerijen zijn er in Nederland ook kleinere mouterijen, zoals Mouterij The Swaen in Kloosterzande. Deze werkt in Zeeuws-Vlaanderen nauw samen met dertig à veertig boeren met 200 tot 300 hectare brouwgerst. Op jaarbasis verwerkt The Swaen zo'n 30.000 ton brouwgerst. De mouterij exporteert mout naar 48 landen.

'Bij mouterijen zien we steeds meer diversificatie en dat zal toenemen. Bij diversificatie gaat het onder andere om andere grondstoffen. Vermouten van tarwe zit in de lift', zegt directeur Jos Haeck van The Swaen. 'Daarnaast wil de consument graag een lokaal product. Lokaal is goed voor de beleving en de CO2-foodprint.'

Bier brouwen begint bij veredelen brouwgerstrassen

Bij de teelt van brouwgerst is de keuze van het juiste ras essentieel. Met enige regelmaat komen er nieuwe rassen op de markt. Limagrain is een van de grootste veredelaars ter wereld met een omzet van 2,6 miljard euro. Van de omzet investeert Limagrain circa 15 procent in de ontwikkeling van nieuwe rassen, jaarlijks een bedrag van 250 tot 300 miljoen euro. 'Verdelen is veel weggooien en het mooiste meisje uit de klas overhouden. De selectie duurt normaal een jaar of tien. Met de nieuwe techniek genomische selectie kunnen we al in een vroeg stadium zien of de gewenste eigenschappen erin zitten. Een nieuw brouwgerstras ontwikkelen kan nu in zeven à acht jaar tijd', zegt Ton Wouda van Limagrain. Bij een nieuw ras zijn opbrengstverhoging, opbrengststabiliteit, kwaliteit en resistenties belangrijk. 'Bij brouwgerst zien we een opbrengstverhoging van gemiddeld 1,5 procent per jaar.'