Bedrijfsuitbreiding lastig voor Zeeuwse akkerbouwers

Achtergrond Zeeland Peter Urbanus 07 maa 2019 om 06:35uur

Peter en Andries van der Wekken verbouwen hoofdzakelijk pootgoed en consumptieaardappelen bij Nieuwerkerk, Schouwen-Duiveland. Op termijn wil Andries van der Wekken het familiebedrijf overnemen, maar uitbreiding zou een meer solide basis bieden. Maar de prijzen voor goede grond in de regio liggen hoog en het aanbod is krap.

Bedrijfsuitbreiding+lastig+voor+Zeeuwse+akkerbouwers

Het akkerbouwbedrijf van Peter van der Wekken (53) in Nieuwerkerk is al generaties lang in de familie. Hij begon in 1984 bij zijn vader en nam het bedrijf in 1992 over. Zijn zoon Andries (25) werkt volop mee in het bedrijf, al zal het nog vele jaren duren, voordat hij het bedrijf kan overnemen.

Pootgoed is hun hoofdtak. Het zorgt voor spreiding van de werkzaamheden en creëert een redelijk constante inkomstenstroom.

België en Duitsland

'We telen ook nog consumptieaardappelen, maar de prijzen daarvan schommelen veel meer', zegt Peter van der Wekken. 'Met het pootgoed zijn we op dezelfde trein gestapt als veel collega's in de omgeving. Veel van ons pootgoed gaat naar België en Duitsland.'

Voor goede grond doe je beneden de 80.000 euro per hectare geen zaken meer

Peter van der Wekken, akkerbouwer in Nieuwerkerk

Verder telen de akkerbouwers knolselderij, tarwe en suikerbieten. Met de teelt van zaaiuien zijn ze gestopt. De opbrengst werd de laatste jaren steeds minder.

Grondgebonden ziektes

'Doordat er in dit gebied in het verleden veel uien zijn geteeld, hebben we hier last van grondgebonden ziektes', stelt Peter van der Wekken. 'Fusarium en trips, het werd steeds erger. Er wordt ook best intensief geteeld. Een op acht zou goed zijn, maar je zag veel een op vijf.'

Lastig is wel dat beregenen op Schouwen-Duiveland niet mogelijk is. Grond- en oppervlaktewater zijn er brak. Het afgelopen jaar was extreem, zoveel is wel duidelijk. Voor de knolselderij en het pootgoed zou beregenen goed zijn, maar dan wel met bronwater, anders heb je zo bruinrot, zegt de Zeeuwse akkerbouwer.

55 hectare

Zelf bezitten de ondernemers 55 hectare, aangevuld met losse huurpercelen. De vaste kosten blijven ieder jaar stijgen. Ook is het zo dat percelen die ze erbij huren, niet altijd de gewenste kwaliteit hebben. Het mooiste is volgens Andries van der Wekken om bij boeren mee te draaien in hun bouwplan. Dan weet iedereen waar hij aan toe is.

'Het zou plezierig zijn voor de bedrijfsvoering om wat te kunnen uitbreiden', zegt zijn vader. Maar betaalbare grond is in dit deel van Zeeland zeldzaam geworden. De oorzaak ligt volgens veel boeren bij de sterk gestegen grondprijzen. Deze kwestie kwam onlangs uitgebreid in het nieuws op onder meer Omroep Zeeland.

'Hoogte grondprijs kan rol spelen bij financiering'

Het ministerie van LNV maakte in januari bekend 75 miljoen euro uit te trekken voor een Garantieregeling Vermogensversterkende Kredieten (VVK). Die moet het voor financiers aantrekkelijker maken om leningen te verstrekken aan jonge boeren, die een bedrijf starten of overnemen en willen investeren in innovatie of duurzame bedrijfsontwikkeling. Tussen 2000 en 2017 is het aantal agrarische bedrijven in Nederland met 56 procent afgenomen, voornamelijk door gebrek aan opvolgers. 61 procent van de agrariërs van 51 jaar en ouder heeft geen opvolger. De garantieregeling moet drempelverlagend voor financiers werken. 11 miljoen euro van het bedrag wordt, op verzoek van de boeren zelf, bestemd voor het opzetten van een opleidings- en coachingstraject bij het overnameproces. Akkerbouwers Peter en Andries van der Wekken uit Nieuwerkerk vinden de garantieregeling zeker een positieve ontwikkeling, ook al speelt dit bij hun bedrijf nog geen rol. De jonge akkerbouwer Leendert van der Velde uit Dreischor kwam begin januari over de hoge grondprijzen aan het woord bij Omroep Zeeland. Ook hij zou graag uitbreiden om de gestegen vaste kosten het hoofd te kunnen bieden. ZLTO-adviseur vastgoed Roy van Laarhoven stelt dat de hoge grondprijzen in Zeeland op zich niet zorgen voor een stagnerende bedrijfsontwikkeling. Of een boer financiering krijgt, hangt volgens hem af van het totaalplaatje van een bedrijf. De bank kijkt ook naar de onderneming, wat er gefinancierd moet worden en naar de ondernemer zelf. Wel kan de bank bij een hoge grondprijs kijken of een investering in extra grond verantwoord is.

Bedragen van bijna 100.000 euro per hectare in Midden-Zeeland en 85.000 euro per hectare in Noord-Zeeland werden genoemd. In Zeeuws-Vlaanderen zijn de prijzen met een kleine 75.000 euro per hectare iets bescheidener, maar ten opzichte van de gemiddelde prijs (60.000 per hectare) voor landbouwgrond in Nederland nog steeds stevig.

Peter van der Wekken bevestigt dit beeld. 'Voor goede grond doe je beneden de 80.000 euro per hectare geen zaken meer.'

Ondanks de hoge grondprijzen zien vader en zoon Van der Wekken de toekomst niet somber in. © Peter Urbanus

Net als in de rest van Zeeland spelen beleggers een rol. Zij hebben hier grootschalig landbouwgrond aangekocht. Soms namen beleggers zelfs complete boerenbedrijven in één keer over, inclusief gebouwen en de soms aanzienlijke hoeveelheden goede grond.

Kavelruil

'We hebben contact gehad met Kavelruilbureau Zeeland, maar daar speelt hetzelfde probleem', zegt Peter van der Wekken. Als er onder boeren grond wordt geruild, is het de bedoeling dat iedereen erop vooruitgaat. Dat kan betekenen dat ze grond dichter bij huis krijgen, maar in veel gevallen zullen ze ook uit willen breiden.

Sowieso zal er een stoppende boer bij betrokken moeten zijn, zodat er grond vrijkomt, zegt Andries van der Wekken. 'Wij zouden graag aan kavelruil meedoen, maar omdat hier zo weinig grond beschikbaar is, zit het helemaal vast.'

Toekomst

Toch zien vader en zoon de toekomst niet somber in. Op termijn komt hier waarschijnlijk best veel grond te koop, vooral doordat er relatief veel oudere boeren zijn die binnen nu en tien jaar willen stoppen. 'Een perceel van 10 hectare is nog wel over te nemen, maar er zullen ook complete bedrijven te koop komen.' In dat geval is het de vraag wat er met zulke bedrijven gaat gebeuren.
Grond direct of dicht bij het eigen bedrijf heeft uiteraard de voorkeur. De familie Van der Wekken huurt ook weleens grond bij Bruinisse, een kleine 10 kilometer oostwaarts op Schouwen-Duiveland. Soms kun je beter goede grond een paar kilometer verderop hebben dan mindere grond dicht bij huis, is hun ervaring. Het blijft een kwestie van afwegen.

Weersextremen

Maar gezien de weersextremen, zoals de langdurige droogte van vorig jaar, andere onzekerheden en de invloed die dat heeft op de opbrengsten, vragen de akkerbouwers zich wel af of de huidige hoge grondprijzen wel realistisch zijn.

Andries van der Wekken: 'Je betaalt een vermogen voor de grond, maar met zo'n zomer als die van vorig jaar zijn de opbrengsten ook slecht. De opbrengsten van bijna alle teelten lagen op ongeveer twee derde van wat normaal is.'