Natuurinclusief moet voor iedereen gelden

Bestuurslid Agaath Timmerman van het GrAJK en Jasper Tiemens, projectleider natuur en landbouw van NMG, ontmoeten elkaar daar waar het allemaal begon: bij Van der Valk in Hoogkerk. Daar vonden de eerste besprekingen plaats en werd het project in gang gezet.

'Dat een groene organisatie en een landbouworganisatie tegenstellingen zijn, slaat eigenlijk nergens op. We hebben juist veel raakvlakken en willen samen ontdekken wat natuurinclusieve landbouw precies is en hoe het aantrekkelijk gemaakt kan worden voor de Groninger boer', zegt Tiemens.

Rondtrekkende bouwkeet

'Tour du Boer: veldwerk' was een bouwkeet die door Groningen trok met eenzelfde weekprogramma in vijf verschillende regio's. Alle programmaonderdelen hadden een eigen doelgroep. De week werd op de dinsdag afgetrapt met een kenniscafé waarin eerst het provinciaal beleid op het gebied van natuurinclusieve landbouw werd verteld. Daarna waren er twee sprekers: een boer en een onderzoeker/wetenschapper.

De bijeenkomsten leverden soms levendige discussies op. Op woensdag was er een farmwalk oftewel een bedrijfsexcursie die vooral gericht was op (jonge) boeren. Inwoners van het gebied en andere belangstellenden waren op zaterdag welkom op de boerderijsafari. Op donderdag was er in iedere regio nog een tafelbijeenkomst met boeren en gebiedspartijen zoals gemeenten, waterschap, terreinbeheerders, agrarische collectieven en andere organisaties.

Duidelijkheid

De opkomst was wisselend. Soms was het volle bak, een enkele keer moest een activiteit worden geannuleerd omdat er te weinig belangstelling voor was. Toch kijken de twee tevreden op het project terug. Wat vooral duidelijk werd, is dat er behoefte is aan duidelijkheid.

Tiemens: 'Wat is de definitie van natuurinclusieve landbouw en biodiversiteit, wat wordt het beleid en wie neemt de regie? Boeren, maar ook andere organisaties, hebben een punt op de horizon nodig waar ze naartoe kunnen werken. Er is behoefte aan een duidelijke toekomstvisie. Want veel initiatieven die worden opgezet, hebben pas op langere termijn effect.'

Terugvallen op het oude

Nu zie je vaak dat projecten weer stoppen als de financiering stopt en dat boeren weer terugvallen op de oude situatie, stelt Tiemens. 'Geef ze eens ongelijk', reageert Timmerman. 'De basis is brood op de plank. Ik ben het met je eens dat je ook op een andere manier – natuurinclusief - hetzelfde resultaat kunt halen, maar daarvoor is wel durf nodig en dat is lastig. Als jonge boer moet je een bedrijf overnemen en een gezonde bedrijfsvoering is de basis.'

'Je kunt boeren niet vermanend toespreken over natuurdoelen als je weet dat hun bedrijfsvoering onder druk staat', erkent Tiemens.

Gezamenlijke zoektocht

'Dat was het mooie van onze samenwerking', zegt Timmerman. 'We zijn met een gezamenlijke zoektocht bezig. Veel boeren, ook jonge boeren, willen wel meer natuur en biodiversiteit in hun bedrijfsvoering, maar we zijn daar niet voor opgeleid. We zijn opgeleid om te groeien.'

'Je ziet daar nu een kentering in komen', vervolgt ze. 'In het onderwijs komt nu ook meer aandacht voor natuurinclusief. Dat is belangrijk. Wij hebben bijvoorbeeld vorig jaar op ons bedrijf kruidenrijke randen ingezaaid, maar ik weet nog niet precies wat het effect daarvan gaat zijn voor mijn koeien en voor de biodiversiteit.'

Beschikbare kennis

Gek eigenlijk, vindt Tiemens, want er is al best veel kennis beschikbaar. Alleen komt die nog te weinig bij de boeren en andere landschapsbeheerders terecht. Want het zijn niet alleen de boeren die aan de slag moeten met natuurinclusief, vinden de twee. Belangrijk is een regionale aanpak.

'En in die regio's is het zaak dat de mensen naar dezelfde kaart kijken. Iedereen die een rol speelt in het landelijk gebied heeft nu zijn eigen doelen en kijkt te weinig naar wat de ander doet. Ecologische netwerken kunnen veel efficiënter worden aangelegd. Waarom bermbeheer bijvoorbeeld niet integreren met akkerranden en inzetten voor plaagdierbestrijding? En met een gezamenlijke kennisopbouw kunnen instanties als gemeente en waterschap ook veel beter uitwisselen en samenwerken.'

Muziek in de oren

Het klinkt Timmerman als muziek in de oren. 'Ik vind het fijn om te horen dat er ook actie wordt verwacht van anderen als het gaat om meer biodiversiteit, zoals bijvoorbeeld de aanpak van verstening in de steden. Anders is het net of wij alles moeten oplossen', zegt ze.

'Ik zou graag willen dat het bermbeheer en het slootonderhoud anders wordt aangepakt', vervolgt ze. 'En met een flexibeler mestbeleid zou je ook al veel beter met je omgeving kunnen omgaan.'

Realistisch

Er zijn nu al veel natuurinclusieve maatregelen waar direct mee begonnen kan worden en er zijn maatregelen waarbij de boeren hulp nodig hebben van de consument, keten, overheid en dergelijke.

Timmerman: 'De wil is er wel bij de boeren, maar het moet wel realistisch zijn. En de negatieve publiciteit over de agrarische sector van de afgelopen tijd heeft het enthousiasme zeker niet aangewakkerd. Natuurinclusieve landbouw komt soms te veel over als weer iets wat wordt opgelegd. Het moet van binnenuit komen en boeren kunnen het niet alleen.'