Water hier net zo schaars als in Saoedi-Arabië

Onderzoekers van de Universiteit van Twente luiden in het deze week gepubliceerde rapport de noodklok over het groeiende tekort aan regenwater. Het duurzame gebruik van 'groen water' is in veel landen al bereikt of overschreden.

Een van de betrokken Twentse onderzoekers is Joep Schyns. Hij noemt de uitkomsten in het rapport 'schrikbarend' en legt uit waarom Nederland in dezelfde categorie zit als Saoedi-Arabië. 'Die indeling laat zien in welke gebieden er schaarste is. Hier valt veel meer regen dan in Saoedi-Arabië. Dus daar heb je al snel schaarste. Maar wij gebruiken ook bijna alle beschikbare neerslag voor onze land- en tuinbouw, de bosbouw en onze steden.'

Blauw en groen water

De onderzoekers maken onderscheid tussen 'blauw water' en 'groen water'. Het tekort aan blauw grond- en oppervlaktewater is wel bekend. Het tekort aan groen regenwater is nog vrij onbekend.

Groen water is de regenval boven land die direct wordt gebruikt door planten. Het is daarmee de belangrijkste bron van water om voedsel, veevoer, vezels, hout en bio-energie te produceren.

Druk neemt toe

Het UT-onderzoek dat Schyns samen met collega's publiceerde in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS brengt de tekorten van groen water in kaart. Dit is de eerste studie, die op basis van de beperkte jaarlijkse regenval in de wereld de limieten aan de beschikbaarheid van groen water kwantificeert.

'Het wordt een hele uitdaging om bij de toenemende voedselbehoefte en de transitie naar de biobased-economie efficiënt met water om te gaan. Als alle grondstoffen straks van plantaardige bron moeten komen, zal de druk op ons groene water nog verder toenemen', zegt Schyns.

Samenwerking met natuur

Het gevolg van de concurrentie om groen water is dat er voor de biodiversiteit te weinig overschiet. Deze druk loopt op, omdat de vraag naar biomassa in de economie toeneemt, terwijl de hoeveelheid groen water beperkt is. 'Dit zou een extra aanmoediging moeten zijn voor de gangbare landbouw om meer met de natuur samen te werken.'

Het hoge verbruik van groen water in onze regio is niet de oorzaak van de droogte van afgelopen jaar, maar er is wel een relatie met de watertekorten. 'De droogte van 2018 werd veroorzaak doordat er helemaal geen neerslag was. Het toonde aan hoe afhankelijk we dan worden van het blauwe water in de rivieren en de bodem. De waterschappen moesten daarbij keuzes maken om de natuurgebieden en dijken te beschermen.'

Efficiënte boeren

Voor de Nederlandse agrarische sector bevat het rapport ook een positieve noot, zegt Schyns. 'Onze boeren gaan zeer efficiënt om met water. De sector importeert daarnaast veel veevoer uit gebieden met waterschaarste. De export van onze kennis over water kan de boeren daar helpen.'

Om de toenemende druk op beperkt groen water af te remmen, is het van belang om onze consumptiepatronen te heroverwegen, stellen de onderzoekers. 'Door onze eigen voetafdruk te verkleinen, vermindert de noodzaak om elders groen water van de natuur 'af te pakken' voor land- en bosbouw.'

Water opvangen

Trienke Elshof, portefeuillehouder Ondernemen in een gezonde omgeving bij LTO Nederland, ziet het belang van de landbouw terug in het rapport. 'De land- en tuinbouw is de enige sector die in staat is water op te vangen, op te slaan in de bodem en te bergen.'

Anderzijds erkent Elshof de afhankelijkheid van de sector. 'De sector heeft gewoon water nodig om voedsel te produceren, maar we kunnen heel efficiënt met water omgaan. Er is op dat gebied veel progressie geboekt.'