Melkveehouders willen warmte uit mest halen

Ze wonen boven op de Groningse gasbel, maar hebben zelf geen gasaansluiting. En dat geeft een goed gevoel, stellen melkveehouders Jan Pieter en Margaretha van Tilburg uit Hellum. Behalve gasloos willen ze ook zo weinig mogelijk gebruikmaken van het elektriciteitsnet.

'Dat is nu de grote uitdaging. Het elektriciteitsnet is al overbelast en met de hausse op zonnepanelen en zonneparken wordt dat alleen nog maar meer. Wij willen zoveel mogelijk stroom zelf opwekken en zelf ook weer gebruiken, dus zonder dat het eerst het net op gaat', vertelt Jan Pieter van Tilburg.

Bijna zelfvoorzienend

De melkveehouders zijn bijna zelfvoorzienend met energie. In 2014 werd in hun nieuwe stal het ECO200-systeem geïnstalleerd, waarmee de melk wordt gekoeld. De warmte uit de melk wordt gebruikt voor de verwarming van de woning. Daarnaast werden energiebesparende maatregelen toegepast. 'Je moet beginnen met bezuinigen. Alles wat je niet hoeft op te wekken, is meegenomen. Vooral in huis was met isolatie veel te winnen.'

De energie voor de warmtepomp en andere installaties komt van het eigen bedrijf. Op het dak liggen tachtig zonnepanelen en achter de stal staan twee kleine windmolens, waarvan een van het bedrijf is en de andere van de energiecoöperatie in het dorp. Deze staat los van de aansluiting op het bedrijf. Het energieverbruik van het bedrijf en privé was vorig jaar 55.000 kilowattuur en dat kon op 4.000 kilowattuur na zelf worden opgewekt.

Zonnepanelen

'We zijn nu bezig met de aanschaf van een elektrische shovel ter vervanging van de trekker met voorlader. Daarmee bespaar je diesel, maar heb je meer stroom nodig. Dat moet ook weer uit het bedrijf komen en dan het liefst zonder het netwerk te belasten. We denken daarom aan een systeem dat je kunt opladen als de elektriciteitsproductie het hoogst is. Voor de extra stroom zijn er wellicht nog wat zonnepanelen nodig, al zou voor de belasting van het netwerk de combinatie van twee windmolens en veertig zonnepanelen beter zijn', stelt Van Tilburg.

De warmte uit de melk is niet voldoende om de woning en het spoelwater te verwarmen en daarom wordt er ook nog aardwarmte gebruikt. Van Tilburg heeft een andere warmtebron op het oog: die uit mest. Samen met melkveehouder Wouter Schep uit Holwierde en Rob Jacobs van L'orèl Consultancy ontwikkelt hij een systeem om warmte uit mest te winnen. In de nieuwbouwstal van Schep werd bij de bouw de mestkelder geïsoleerd en in de bouwmatten op de bodem werd een geribbelde polytyleenslang gelegd waardoor water wordt gepompt.

Vloerverwarming

'Je kunt het zien als omgekeerde vloerverwarming. De mest warmt het water op en via een warmtepomp kan die warmte elders worden gebruikt', zegt Van Tilburg. De mest wordt met dit systeem gekoeld.

Bij Schep werd de slang tijdens de bouw in de mestkeldervloer gestort, maar bij Van Tilburg is er sprake van een bestaande situatie. 'Dat is nog wel even een dingetje. We wachten tot de mestput leeg is en dan leggen we een 200 meterslang aan onder de 30 meterstal. Hoe we dat precies gaan doen, zoeken we nog uit. Het is voor ons allemaal nieuw. Daarom is het ook zo lastig om een begroting te maken.'

Subsidie

De melkveehouders krijgen van provincie Groningen 55.000 euro subsidie. Het geld, 40 procent van de investering, is niet alleen bestemd voor de aanleg van het systeem, maar ook voor onderzoek en de meetapparatuur die daarvoor nodig is.

Gebruik van warmte uit de mest is maar één aspect van het project. De melkveehouders willen ook uitzoeken wat er met de mest gebeurt, als deze wordt gekoeld. 'We denken dat het koelen effect heeft op de uitstoot van ammoniak en methaan. Als die uitstoot lager is, blijft er dus meer bemestende waarde over. De mest wordt meer waard voor de voeding van de bodem. Tegelijkertijd zou je de verminderde uitstoot ook kunnen gebruiken voor een positieve RAV-waarde van je stal.'

Praktijkonderzoek

Het zijn allemaal suggesties en resultaten van laboratoriumonderzoeken. Harde bewijzen zijn er niet. Daarvoor is praktijkonderzoek nodig en daarvoor zijn de drie nu hard aan het zoeken naar financiers en instellingen die dit willen oppakken.

'Het is nog spannend om het voor elkaar te krijgen. Mensen vinden het interessant, maar durven er nog niet mee in te stappen. Dat warmte winnen uit de mest is niet zo ingewikkeld, die meerwaarde van de mest is veel interessanter. We hopen dat er instanties zijn die dat ook vinden en met ons deze uitdaging willen aangaan.'