Rassenkeuze suikerbieten begint met resistentie

Achtergrond Akkerbouw Han Reindsen 03 dec 2018 om 06:21uur

Voor een geslaagde bietenteelt is het essentieel dat telers de juiste keuze maken voor de benodigde resistentie. De keuze hangt af van de mogelijke ziekten en plagen op het bietenperceel. Na de resistentie(s) is de financiële opbrengst van de rassen van belang.

Rassenkeuze+suikerbieten+begint+met+resistentie

Telers kunnen kiezen uit de rassen die vermeld staan in de drie tabellen van de Brochure Suikerbietenzaad 2018 van Suiker Unie/IRS. Deze brochure bevat zowel informatie over de rassen die zijn opgenomen in de Aanbevelende Rassenlijst van CSAR als van rassen die twee, drie of vier jaar zijn onderzocht en (nog) niet op de Aanbevelende Rassenlijst staan.

• Lees ook: Nieuwe bietenrassen met extra financiële opbrengst

Het aantal nieuwe rassen waaruit per jaar is te kiezen, kan sterk verschillen. In 2005 bestond 44 procent van het areaal uit nieuwe rassen, in 2006 slechts 7 procent. Gemiddeld over de jaren heen bestaat ongeveer een kwart van het areaal uit nieuwe rassen.

Rhizomanie

Rhizomanie is een van de belangrijkste ziekten bij de suikerbiet. Alle in Nederland verkochte suikerbietenrassen zijn sinds 2007 partieel resistent tegen rhizomanie. Deze resistentie berust op het gebruik van één resistentiegen (Rz1).

Een ras met aanvullende resistentie tegen rhizomanie bevat twee resistentiegenen (Rz1 en Rz2). Deze rassen zijn sinds de zaadbestelling van december 2011 beschikbaar. Dit wordt expliciet bij deze rassen vermeld.

Rhizoctonia

Rhizoctonia veroorzaakt wortelbrand (kiemplantwegval) en wortelrot in suikerbieten. Rhizoctonia zorgt voor grote problemen op de lichte gronden, maar kan ook voorkomen op kleigronden. In elke regio in Nederland komen enkele tot veel percelen met rhizoctonia voor. Vooral bij mais, meerjarig grasland, bolgewassen of groenten neemt het risico op rhizoctonia toe.

Het zwaartepunt van de beheersing van rhizoctonia zit in het kiezen voor een resistent ras. Bietenrassen met rhizoctoniaresistentie zijn er sinds het jaar 2000.

Binnen een jaar of vier lag het aandeel op zo'n 16 procent. Het aandeel neemt jaarlijks toe en het afgelopen teeltjaar met zo'n 30 procent. Nu blijkt een goede rhizoctoniaresistentie door kwekers minder makkelijk te combineren met een goede opbrengst dan resistentie tegen bietencysteaaltjes.

Opbrengstverbetering

Rassen als Isabella KWS, BTS 7105 RHC en Piranha hebben de afgelopen jaren in de categorie van rhizoctoniaresistente rassen voor de nodige opbrengstverbetering gezorgd. Omdat een suikerbietenras in dit segment niet gevoeliger voor rhizoctonia mag zijn dan de standaard van dat moment, halen weinig nieuwe rassen de eindstreep. Isabella KWS heeft het daarom jaren volgehouden.

In het gebied waar rhizoctonia een probleem is, presteren de huidige rhizoctoniaresistente rassen net zo goed als de niet-resistente rassen. De resistentie tegen rhizoctonia is niet volledig. Aanvullende maatregelen zijn daarom nodig.

Bietencysteaaltjes

Het bieteninstituut IRS adviseert om bij de geringste aanwezigheid van bietencysteaaltjes of het vermoeden daarvan een ras met resistentie te kiezen. Rassen met deze resistentie zijn er sinds 2000. Omdat de opbrengstpotentie in de beginjaren flink achterbleef bij de gangbare rassen, werden deze rassen nog niet veel gebruikt.

Nu is de opbrengstpotentie goed, ook onder niet-besmette percelen, en bestaat bijna de helft van het areaal uit rassen die bietencysteaaltjesresistent zijn. In het aaltjessegment is de aanwas van nieuwe rassen zo groot dat de levenscyclus relatief kort is. Een nieuw ras komt op de markt, is enkele jaren groot en moet snel weer plaatsmaken voor een nieuwe concurrent.

Resistentie is het belangrijkste aspect bij de rassenkeuze van suikerbieten. © Twan Wiermans

Snel tempo

Nieuwe rassen met bietencysteaaltjesresistentie volgen elkaar de laatste jaren daardoor een snel tempo op. Rassen als Alexina KWS, Lisanne KWS, BTS 990 en Florena KWS behalen een marktaandeel tot vaak zo'n 16 procent, maar de levensduur is vaak maar een jaar of vier à vijf. Daarna dient zich weer een nieuw ras aan zoals Theresa KWS.

Bietencysteaaltjesresistente rassen zijn partieel resistent tegen witte en gele bietencysteaaltjes. Dit betekent dat er nog altijd vermeerdering van deze aaltjes kan plaatsvinden, maar wel minder dan bij vatbare rassen. De resistente rassen ondervinden relatief weinig schade van de bietencysteaaltjes.

Bij zwaar besmette percelen geven partieel resistente rassen geen goede resultaten en is het beter een ander perceel te kiezen.

Drievoudige resistentie

Bij een combinatie van rhizoctonia en bietencysteaaltjes luidt het advies van het bieteninstituut IRS om een ras te kiezen met beide resistenties. Samen met aanvullende resistentie tegen nieuwe varianten van het rhizomanievirus gaat het om driedubbele resistentie.

Deze bietenrassen zijn er sinds 2015. Toen ging het om 1,2 procent van het areaal en dat is gestegen naar 5,2 procent vorig jaar. Voor een bepaalde categorie telers is drievoudige resistentie van belang. Het aandeel zal naar verwachting redelijk stabiel blijven, schat het IRS in.

Financiële opbrengst geeft goede indicatie van rendement

Telers die de juiste resistentiekeuze hebben gemaakt, kunnen binnen de betreffende categorie kiezen voor een ras met een hoge financiële opbrengst. In dit cijfer zijn suikergehalte, WIN en tarra verrekend. Dit kengetal geeft voor de meeste situaties een goede indicatie van het rendement van een ras. De financiële opbrengst van de rassen op de Aanbevelende Rassenlijst is berekend op basis van de uitbetalingsregeling van Suiker Unie, die geldt vanaf de campagne 2017. Daarbij wordt een bietenprijs aangenomen van 40 euro per ton biet netto bij 17 procent suiker. De genetische sprong voorwaarts bij bieten is vooral toe te rekenen aan de wortelproductie. In de veredeling, maar ook in de teelt, is het op dit moment gemakkelijker om meer tonnen van een hectare te oogsten dan het verhogen van het suikergehalte.