Verschillen risicobeheer EU blijven intact

Risico hoort bij het boerenbestaan in een markteconomie. Prijzen gaan op en neer en oogsten kunnen tegenvallen, zoals afgelopen zomer door de extreme droogte. 'Droogte is voor boeren en tuinders een bedrijfsrisico waarvoor zij zelf preventieve maatregelen kunnen treffen,' aldus minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat in een brief aan de Tweede Kamer in augustus.

De minister, verantwoordelijke voor het waterbeheer, wijst op het bestaan van de brede weersverzekering voor het verkleinen van dat risico.

Klimaatverandering

Maar door klimaatverandering wordt verwacht dat het aantal extreme weersituaties zal toenemen. Dat erkent ook de Europese Commissie in haar strategiedocument 'De toekomst van voeding en landbouw', dat een jaar geleden werd gepresenteerd.

Tegelijk zegt de Europese Commissie dat uiteindelijk de boeren zelf 'de eindverantwoordelijkheid dragen voor het ontwerpen van hun eigen bedrijfsstrategie'. Het zijn niet voor niets ondernemers.

GLB

EU-lidstaten hebben al enige jaren risicobeheersinstrumenten tot hun beschikking via het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB). Zo betaalt Nederland de tegemoetkoming voor de premie van de brede weersverzekering uit de EU-pot. Toch wordt er volgens de Europese Commissie nog te weinig gebruikgemaakt van dergelijke instrumenten.

'De landbouwgemeenschap zou de risicobeheersinstrumenten in het algemeen en de landbouwverzekering in het bijzonder beter moeten begrijpen en meer in overweging moeten nemen', aldus de Europese Commissie in het strategiedocument. 'De kennis over de voordelen van deze systemen kan worden verbeterd door opleiding inzake plattelandsontwikkeling, initiatieven voor kennisoverdracht en verspreiding van die kennis via de bedrijfsadviesdienst.'

Flinke verschillen

Het gebrek aan kennis over de beschikbare risicobeheersinstrumenten baseert de Europese Commissie onder meer op een studie van Wageningen University & Research en Ecorys. Dat rapport signaleerde verschillende redenen waarom boeren zich niet verzekeren, zoals een te hoog eigen risico en te hoge kosten. Ook bleken er flinke verschillen tussen EU-landen en hun gebruik van risicobeheersinstrumenten.

Een ander rapport laat zien dat er in verschillende landen anders tegen risico's wordt aangekeken. Cultuurverschillen zijn groot, ook op het gebied van verzekeren. Het is dan ook niet verwonderlijk dat elk van de 28 lidstaten zijn eigen risicobeheer heeft ontwikkeld.

Marktinstrumenten

In 2017 heeft de Europese Commissie een workshop gehouden over risicobeheer. Volgens een samenvatting was er een consensus dat de mogelijkheden van boeren om aan risicobeheer te doen moet worden versterkt, maar dat dit vooral moet gebeuren via marktinstrumenten. Wat volgens de Europese Commissie vaststond, was dat zowel lidstaten als boeren flexibiliteit moeten blijven hebben, omdat er geen algemeen model kan zijn voor risicobeheer in de hele EU.

Toen EU-landbouwcommissaris Phil Hogan op 1 juni 2018 het wetsvoorstel voor de nieuwe periode van het GLB (2021-2027) presenteerde, was op het gebied van risicobeheer het devies dan ook: vooral zo doorgaan. Een aantal wijzigingen wat betreft een verlaagd eigen risico en hoger premiesubsidie uit de huidige periode wordt gehandhaafd.

Geen verplichtingen

Hoe het nieuwe GLB eruit zal zien, hangt af van hoe de onderhandelingen met het Europees Parlement en de Landbouwraad van ministers zal verlopen. Wel is al duidelijk dat ook die EU-instellingen geen verplichtingen willen opleggen.

'De steun voor risicobeheersinstrumenten in artikel 70 moet facultatief blijven voor de lidstaten,' aldus een voortgangsverslag van de Landbouwraad van 10 oktober. Europarlementariërs hadden al eerder duidelijk gemaakt dat lidstaten zelf moeten kunnen bepalen of ze voor verzekeringen gaan of onderlinge fondsen.

Platform

Wel heeft de Europese Commissie voorgesteld dat er meer overleg moet komen. 'Op korte termijn zal een permanent risicobeheersplatform op EU-niveau worden opgericht, dat een forum zal bieden voor landbouwers, overheidsinstanties en belanghebbenden om ervaringen en beste praktijken uit te wisselen', aldus de Europese Commissie in het strategiedocument van november 2017.

Het platform is een initiatief van de Europese Commissie en vereist dus geen verdere toestemming van lidstaten of het Europees Parlement. Toch blijkt 'korte termijn' relatief.

Begin 2019

Een woordvoerder van de Europese Commissie wist niet uit zijn hoofd wanneer dat platform er zou komen, maar een bron binnen de Europese Commissie vertelde desgevraagd dat de lancering van het platform verwacht kan worden in het eerste kwartaal van 2019.

De website zal aanvankelijk alleen in het Engels zijn, aldus de Commissiebron. Op de site zal kennisdeling centraal staan, tussen boeren, overheidsinstanties, onderzoeksinstituten en verzekeringsbedrijven.