Eerste telerservaringen hybride tarwe positief

Achtergrond Akkerbouw Jorg Tönjes 22 okt 2018 om 06:36uur

Akkerbouwers doen hun eerste ervaring op met hybride wintertarwe. Op de praktijkpercelen brengt de tarwe goed op. Daarvoor moet de tarwe sterk uitstoelen, want de zaaizaadhoeveelheid is veel lager bij deze teelt. Telers en adviseurs vinden tijdig zaaien en precies werken nog belangrijker dan bij de gewone, niet-hybride tarwerassen.

Eerste+telerservaringen+hybride+tarwe+positief

Voor akkerbouwer Kees den Engelsen was een artikel in Nieuwe Oogst aanleiding om eind oktober vorig jaar hybride wintertarwe te gaan zaaien. Samen met zijn vader Daan boert hij bij Dordrecht.

Den Engelsen zaaide een perceel van ongeveer 2 hectare in met het hybride ras Hyking. Hij bestelde het zaad bij Van Iperen, het bedrijf dat ook met hybride tarwerassen op proefvelden experimenteert. 'Op dat perceel wilde ik het weleens testen. Ik wil altijd wel wat nieuws proberen', legt Den Engelsen uit.

Niet zo gebruikelijk

In granen is het zaaien van hybride soorten niet zo gebruikelijk voor Nederland. Er bestaan wel enkele soorten in wintergerst en in wintertarwe. Volgens René Boons van zaadbedrijf Saaten Union zijn hybride soorten in andere landen, bijvoorbeeld Frankrijk, wat algemener. Maar, zegt hij, in Nederland zijn wel goede resultaten behaald in de praktijk.

Ik dacht bijna aan overzaaien, maar door het sterke uitstoelen kwam alles goed

Kees den Engelsen, akkerbouwer in Dordrecht

De teelt van hybride graan gaat anders dan gangbaar graan. Het belangrijkste verschil is de uitzaai. Gewone tarwe wordt meestal in hoeveelheden van 180 tot meer dan 200 kilo per hectare gezaaid. Voor hybride tarwe adviseert Boons het gebruik van 65 tot 75 kilo zaad per hectare. Den Engelsen zaaide voor de zekerheid iets meer: 80 kilo.

Zaadkosten

Het zaad is duurder, maar doordat er minder van nodig is, liggen de zaadkosten volgens berekening van de Coöperatieve Zuidelijke Aan- en Verkoopvereniging (CZAV) in Wemeldinge ongeveer 95 euro boven niet-hybride rassen, wat bij een meeropbrengst van rond de 500 kilo is terugverdiend.

Den Engelsen schat dat voor een goede opbrengst een uitstoeling tot twaalf of veertien aren per gezaaide plant nodig is. Een bezoekje samen met zijn vader aan het perceel was een goede gelegenheid om daar wat aan te tellen. Hij trekt op een paar plaatsen een stoel uit de grond en komt steeds tussen de tien en achttien aren. De aren laten goed ontwikkelde rijen korrels zien. Dat was 10 juli 2018.

Vroeg dorsen

De akkerbouwer verwachtte enkele weken later te kunnen dorsen. Dat werd dit jaar bijzonder vroeg. 'We hebben op 23 juli gedorst. Megavroeg', vertelt hij.

'Alle tarwe was toen rijp. De hybride tarwe leverde 10.640 kilo per hectare. De loonwerker was enthousiast. Als 10 ton goed is, dan is dit erg goed. De gewone tarwe moest zijn best doen om de 10 ton te halen. Van de hybride tarwe was het hectolitergewicht niet hoog. Dat zat op 72, maar de tonnen zijn het belangrijkste', zegt Den Engelsen.

Tevreden

Henk Riemens boert in het dorp Hoek in Zeeuws-Vlaanderen. Hij is tevreden met de opbrengst van de hybride tarwe die hij vorig najaar zaaide. Hij zaaide deze iets eerder dan de gewone tarwe en vindt daarom de vergelijking niet helemaal eerlijk, maar toch ziet hij ook wel een grotere meeropbrengst dan op grond van het zaaitijdstip was te verwachten.

Riemens schat de meeropbrengst bij de hybride tarwe op 500 tot 700 kilo. 'De mooiste lap grond gaf 11,5 ton graan per hectare.' Hij gaat dit najaar weer de hybride tarwe zaaien. Dat gebeurt weer op rond de 25 hectare. Dat hij niet meer areaal zaait, heeft niet met de resultaten te maken, maar met zijn bouwplan en de plaats waar de tarwe komt.

'Ik durf niet de hybride tarwe op percelen te zaaien waar een hoog risico op ganzenvraat is. Je zaait al veel minder en bij 40 procent ganzenvraat blijven te weinig planten over voor een goede opbrengst', legt de akkerbouwer uit.

Ziektegevoeligheid

Riemens had het idee dat de hybride tarwe iets gevoeliger was voor ziektes. Hij hield de schimmelontwikkeling daarom goed in de gaten. Het weer was gunstig voor een gezonde tarwe. De akkerbouwer wil het liefst uit de tarwe die hij teelt, ook een plusje halen.

Tarwe moet voor de bodemkwaliteit in het bouwplan, maar kan in saldo vaak niet meekomen. Daarom is de Zeeuwse ondernemer blij met enkele honderden kilo's meer per hectare. Voor het hele bedrijf is dat toch nog een bedrag dat in de duizenden euro's kan lopen.

Stro

Bij Den Engelsen was er geen verschil in behandeling van de gewone en de hybride tarwe. Tot een ton meer dan reguliere tarwe schat hij de opbrengst. 'Het lijkt erop dat de tarwe minder stro oplevert. Ik weet daarom niet of ik het weer doe, want mijn vriendin wil het stro voor haar paarden gebruiken.'

De structuur van het perceel was na de aardappeloogst van vorig jaar matig. Den Engelsen: 'Suikerbieten zijn een beter voorgewas. Die nemen tot het eind van het jaar vocht op en dan rijd je minder kapot in het najaar.'

Zomer

Ondanks de structuurschade bij het aardappelrooien stond de tarwe er goed op in de loop van de zomer. 'In het voorjaar was dat minder. Toen dacht ik bijna aan overzaaien, maar door het sterke uitstoelen kwam alles goed.'

Mario Riemens (links) en stagiair Frederik van Bellegem beoordelen de tarwe van Henk Riemens. © Marjolein Riemens

'Hybride meenemen in veldproeven van 2019'

Mario Riemens, geen familie van de akkerbouwer uit dit verhaal, is adviseur bij Van Overloop in Aardenburg. Hij begeleidde Henk Riemens bij de teelt. Student Frederik van Bellegem liep stage bij Van Overloop en deed extra waarnemingen aan de hybride tarwe. Mario Riemens denkt dat de hybride tarwe vooral past bij de vroege zaai in zijn werkgebied. 'Zaai je later, dan heb je de sterke uitstoeling absoluut nodig. Dunner zaaien is later in het seizoen een risico. Daarom zijn wij eerst nog wat voorzichtig. We geven daarnaast de precieze zaaidiepte en gewasverzorging wat meer aandacht.' Riemens denkt dat de teler goed op ziekteontwikkeling in de tarwe moet letten. 'Wij hebben driemaal fungicide toegepast op T0, T1 en T2. Hoe de teelt precies moet, gaan we volgend jaar verder uitzoeken. Dan nemen we de hybride mee in de eigen veldproeven. We kunnen het gewas dan ook tonen aan de boeren.' De opbrengsten van de hybride tarwe tussen de 10 en 11 ton liggen hoog voor de regio. De hybride tarwe ontwikkelde een sterk wortelstelsel en was volgens Riemens stressbestendig. 'Dankzij de kracht van dit zaad was de tarwe goed geworteld.' Van de drie zaaitijdstippen stoelde de laatste nog goed uit, maar het gewas bleef wat korter. In granen ontwikkelen de opbrengsten nauwelijks in de afgelopen jaren. Daarom ziet Riemens kansen voor hybride tarwe. Hij denkt dat behalve goede ziektemonitoring optimale bemesting van belang is. Het liefst past hij stikstof op meerdere momenten toe. Overigens bleek ook na aanwending van drijfmest met de sleepslang het gewas goed te groeien. Kunstmeststikstof gaf de teler in kleine hoeveelheden op vier tijdstippen.