LTO en NZO willen boer in psychische nood helpen

Het is een taboe in de land- en tuinbouw: hulp zoeken bij een persoonlijke crisis. Daarom trekken de NZO, Stichting Zorg om Boer en Tuinder (ZOB), Vertrouwensloket Welzijn Landbouwhuisdieren en LTO aan de bel.

'We zien dat ondernemers worstelen met veranderingen in de sector en met de maatschappelijke druk', zegt Van de Ven. 'Hier hebben we beperkt invloed op. Wat we wel kunnen doen, is zorgen dat ondernemers makkelijk toegang krijgen tot hulpverlening.'

Agrozorgwijzer

Het project 'Agrozorgwijzer' is in het leven geroepen om een betere afstemming te realiseren van het bestaande aanbod op de hulpvraag uit de agrarische sector. Betrokkenen krijgen uitleg over signalen die wijzen op psychosociale problemen. Ze krijgen ook advies om het gesprek aan te kunnen gaan.

Daarnaast worden erfbetreders getraind hoe ze melkveehouders in zware tijden kunnen bijstaan. En de erfbetreders op hun beurt kunnen na een crisissituatie weer terecht bij collegiale opvangteams.

Erfbetreders

De kracht van de sector is het netwerk van erfbetreders en collega-boeren, redeneren de initiatiefnemers. 'Dit zijn de mensen die zien wanneer het minder goed gaat met een ondernemer of het bedrijf. Bijvoorbeeld door verwaarlozing van het erf, een boer die bijna nooit meer op vergaderingen of verjaardagen komt of bedrijven waar de kwaliteit van de melk ondermaats is', vertelt de LTO-bestuurder.

'Het zijn de aandachtsbedrijven, waar zowel de mentale veerkracht van de ondernemers als de gezondheid van de dieren een punt van zorg is. Ook voor erfbetreders, die de problematiek in de loop der jaren zien groeien, is dat heftig. Ze vertrekken soms bij een bedrijf met de vraag of ze de ondernemer de volgende keer nog wel op zijn bedrijf zullen aantreffen.'

Signalen

Of het aantal zelfdodingen onder boeren of tuinders groeit, is niet bekend. 'We krijgen signalen dat de problematiek leeft', zegt Van de Ven. Het is haar ambitie om de komende twee jaar de aanpak van 'Agrozorgwijzer' uit te rollen over de andere sectoren. 'Ik zie bij LTO vooral regionaal en lokaal een rol voor medewerkers en bestuurders. Zo is dat op veel plaatsen al van oudsher georganiseerd', licht zij toe.

'De hulpverlening aan mensen in psychische nood is in Nederland supergoed en wijdvertakt', vindt de LTO-bestuurder. Toch spreken veel hulpverleners niet de taal van de boer. 'Dan zegt een psycholoog bijvoorbeeld: 'Neem rust en ga een week op vakantie.' Maar dan heb je het als ondernemer alleen maar drukker met het overdragen van de bedrijfsvoering', vertelt Van de Ven.

Verbondenheid

'Ook de verbondenheid van bedrijf en gezin onderschatten hulpverleners en dat problemen in het bedrijf bijna altijd effect hebben op het gezin of andersom. Of dat bij bedrijfsbeëindiging een einde kan komen aan generatieslang boeren op één locatie. Wanneer je als hulpverlener die verwevenheid en verbondenheid begrijpt, kun je volgens mij ook beter tot de kern van de persoonlijke problematiek komen.'

Bij LTO Nederland blijken psychosociale hulpverlening en suïcidepreventie onderwerpen die makkelijk 'tussen wal en schip belanden'. Van de Ven is mede door de fipronilaffaire aan de slag gegaan. 'Een bestuurder stelde de vraag: 'En de getroffen pluimveehouders? Trekken die het allemaal wel?'

Advies

In het project 'Agrozorgwijzer' gaat speciale aandacht uit naar erfbetreders. 'Zij treden niet op als een psycholoog, maar kunnen wel advies geven over waar iemand met een hulpvraag terechtkan. Als verschillende mensen aan iemand in nood dezelfde boodschap overbrengen, kan dat uiteindelijk iemand richting de juiste hulp bewegen', redeneert de LTO-bestuurder.

Uiteindelijk is het aan de boeren zelf om op tijd in beweging te komen, vindt Van de Ven. 'Er is veel stil leed en schaamte. Boeren vragen niet zo makkelijk om hulp, terwijl een goed gesprek helpt. Durf je persoonlijke problemen bespreekbaar te maken met de huisarts, familie of een collega.'

Minister

Ook landbouwminister Carola Schouten steunt de aanpak van 'Agrozorgwijzer'. In een Kamerbrief benadrukt de bewindsvrouw 'om erop toe te zien dat er aandacht is voor de ondernemer en zijn omgeving'. 'Daarbij moeten we nagaan of de juiste stappen worden genomen, er voldoende bekendheid is met de ondersteuning en dat de toegang tot de hulpverlening voldoende laagdrempelig is.'

Het ministerie faciliteert dit najaar een bijeenkomst om hulpverleners en betrokkenen kennis en ervaringen uit te laten wisselen.