Boeren Hilvarenbeek komen in actie voor vogels

Lizabeth van Dooren-Gerritsen geeft een uitgebreide rondleiding over haar melkveehouderij in Hilvarenbeek. Ze noemt zichzelf een natuurmens en heeft ambitieuze plannen om haar erf een metamorfose te geven. Een paardenbak voor haar dochter, een plek buiten voor de koeien, een duidelijke afscheiding tussen de tuin en het bedrijf en meer voorzieningen voor vogels.

'Vooral voor de zwaluw', zegt Van Dooren-Gerritsen. 'Wat is het heerlijk om die te horen kwetteren, als je aan het melken bent.'

Zwaluwentil

Twee dromen staan op haar verlanglijstje: een zwaluwentil – een verzameling nesten op hoogte – en de ouderwetse bovengrondse stroomdraden op houten palen, een geliefd rustpunt voor de 'acrobaten van het erf'.

'Boerenzwaluwen samen op een draad vind ik zo'n mooi gezicht', vertelt de boerin. 'Het is meteen ook een goede aankleding van ons bedrijf, want we zitten direct langs een fietsroute.'

Project 'ErvenPlus'

Maar al haar plannen staan op dit moment in de ijskast, mede door de fosfaatreductieregeling die het Brabantse melkveebedrijf hard treft. Het project 'ErvenPlus' biedt voor een deel uitkomst. Niet voor de nieuwe zwaluwentil, want die kost enkele duizenden euro's. Maar de isolatoren voor de elektriciteitsdraden kunnen via het project wel worden geleverd.

Leesberg houdt de boot een beetje af. 'Uiteindelijk levert de rustplaats geen extra zwaluwen op en dat is wel onze bedoeling van de maatregelen op het erf.'

Zwaluwnesten

De landschapsadviseur gaat samen met de melkveehouder op zoek naar de huidige zwaluwnesten. In de nok van de ligboxenstal hebben ze de komvormige verblijfplaatsen snel ontdekt. 'Het nadeel van veel nieuwe stallen is dat het oppervlak van de dakplaten zo glad is dat de nesten eraf vallen. Ook wordt het soms veel te heet', weet Leesberg.

'Gelukkig hebben wij een geïsoleerd dak', laat Van Dooren-Gerritsen zien. 'De zwaluwen zorgen ervoor dat we weinig vliegen hebben.' Buiten heeft haar man extra plankjes opgehangen, waar de boerenzwaluw weer nieuwe nesten kan bouwen.

Erfsan

Leesberg bezoekt dertig boeren en burgers in het buitengebied voor een erfscan. Ze tast samen met de bewoners alle mogelijkheden en onmogelijkheden af. 'Het is geen nieuws dat vogels het moeilijk hebben, zeker in het buitengebied. Voor de weidevogels is in de afgelopen jaren volop aandacht geweest, maar voor de andere vogels veel minder', constateert ze.

'Wie had tien jaar geleden kunnen denken dat we nu maatregelen nemen voor de mus? We leveren hagen waarin ze kunnen schuilen en nestelen. We bieden ook speciale nestkasten aan voor mussen, die graag dicht bij elkaar broeden', vertelt de landschapsadviseur.

Herinneringen aan vroeger

Op een steenworp afstand heeft biologisch vleesveehouder Jan van den Broek al een mussenkast hangen. Ook de ouderwetse stroomdraden sieren zijn erf. 'Maar ze broeden hier helaas niet', zegt hij.

De boerenzwaluw roept bij de 64-jarige vleesveehouder herinneringen op aan vroeger. 'Pa, die vroeger enthousiast binnenkwam en riep dat hij de zwaluwen weer had gehoord. Vogels die vanuit zuidelijk Afrika helemaal hierheen vliegen en het voorjaar aankondigen, dat doet mij wel wat, ja.'

Torenvalk

Naast het kruidenrijk grasland, de fruitbomen, de nesten voor zwaluwen en de vele hagen en bossages wil Van den Broek nog meer maatregelen nemen. 'Doe die maar', zegt hij, wijzend op een foto van een nestkast voor de torenvalk. 'Daar heb ik een mooie plek voor, midden op het weiland. Dat houdt ook het aantal muizen meteen in toom.'

Leesberg laat de ondernemer weten dat de voorzieningen voor roofvogels in overleg gaan met de Vogelwerkgroep, want 'torenvalken eten ook jonge vogels'. Eerder op de middag vertelde Van Dooren-Gerritsen dat zij op het bedrijf tijdens het maaien een kievitsnest netjes opzij zetten en dat roofvogels dan meteen gealarmeerd zijn en 'achter je rug' toeslaan.

Van den Broek heeft ook oren naar muizenruiters, houten driepoten waar sinds oudsher gras op werd gedroogd. 'Dit zullen weinig jonge boeren nog kennen, maar wij speelden erin. Het is een goede schuilplek voor de patrijzen die hier rondlopen.'

Steenuil

Voor de steenuil, die bij de familie Van Dooren een graag geziene gast is, heeft Leesberg een speciale kast in de aanbieding. Of liever gezegd: twee speciale kasten. De uil is een holenbroeder en in de kast zit een draaiportaal waardoor de uil goed beschermd is tegen indringers zoals de kauw.

'Omdat de mannetjesuilen ook niet in het nest welkom zijn als het vrouwtje broedt, hebben we nog een extra mancave in de aanbieding. Een van de deelnemende boeren reageerde daarop met: 'Dat wil ik voor mezelf ook wel, een mannenrustplaats'.'