Slordig mens is zegen voor rat en muis

Hygiëne was toen nog een onbekend begrip en ongedierte werd geen strobreed in de weggelegd. Het was ook de tijd van grote sterftes onder de bevolking vanwege besmettelijke ziektes die vaak verder werden overgebracht door plaagdieren.

Maar onwezenlijk of niet, verhalen over overlast van ongedierte zijn behoorlijk actueel. Grote westerse steden melden vaker problemen met vooral ratten. Nog niet zo lang geleden luidden restauranthouders in New York de noodklok. Zij kunnen in hun keukens de ratten die normaal alleen in riolen voorkomen niet meer de baas.

Commensalen

Bruine en zwarte ratten en huismuizen zijn zogeheten commensalen. Het betekent dat deze dieren zich bij voorkeur vestigen in gebieden waar ze kunnen profiteren van voedsel dat mensen voor zichzelf bereiden of bewaren.

Specialisten op het gebied van ratten en muizen concluderen dat de mens, en dan vooral de slordige mens, een bepalende rol speelt bij de opkomst van deze dieren. Meer verstedelijking, meer inwoners en dus ook meer afval zijn allemaal ingrediënten die bijdragen aan meer ongedierte.

Aan het begin van de twintigste eeuw werd in de opvoeding en het onderwijs vaak de nadruk gelegd op reinheid en properheid. Huidige generaties zijn veelal minder hygiënisch en laten voedingsresten gemakkelijker rondslingeren. Wat ook meespeelt is de toenemende aandacht voor dierenwelzijn. Er is meer zorg voor hulpbehoevende dieren, bijvoorbeeld in de winterperiode. Het bijvoeren van eendjes in het park of zangvogels in de tuin met oud brood is ook zeer aantrekkelijk voor ratten en muizen.

• Lees ook: Vijf vragen over wetgeving aanpak rattenplagen

In Nederland ondervinden op het platteland veel agrariërs overlast van de toenemende druk. Zelf ongedierte bestrijden is binnen de huidige regelgeving nauwelijks nog mogelijk. De focus ligt op preventie. Verder laten boeren zich waar nodig ondersteunen door gespecialiseerde bestrijdingsdiensten.

De beheersing van ongedierte is echter vooral een maatschappelijke aangelegenheid. Boeren en burgers hebben elkaar en ook een faciliterende overheid nodig om de druk laag te houden.