Nog veel losse eindjes in vitaliseringsakkoord

De reacties op het hoofdlijnenakkoord dat landbouwminister Carola Schouten afgelopen zaterdag naar buiten bracht, lopen flink uiteen. De Brabantse landbouwgedeputeerde Anne-Marie Spierings is er bijvoorbeeld zeer over te spreken.

'De tijd van end-of-pipe-maatregelen zoals luchtwassers is wel voorbij. Het is goed dat, naast de provincie, nu ook de minister en Coalitie Vitalisering Varkenshouderij vol inzetten op maatregelen die de ongewenste uitstoot van geur, ammoniak en fijnstof bij de bron aanpakken.'

Uit de sector zelf klinken minder enthousiaste geluiden. De POV kijkt naar eigen zeggen terug op 'stugge gesprekken' met de minister en rept zelfs over een 'gemiste kans'.

Doorbraak

Toch mag het hoofdlijnenakkoord een doorbraak worden genoemd. Voor het eerst gaat de overheid serieus snijden in de omvang van de varkensstapel. Voor sanering van varkensbedrijven in de concentratiegebieden Zuid en Oost (Brabant, Limburg, Gelderland, Utrecht en Overijssel) trekt de overheid 120 miljoen euro uit.

Tegelijkertijd wil de overheid de ontwikkeling stimuleren van stalsystemen die minder stank, fijnstof en ammoniak uitstoten. Daarvoor reserveert de overheid 60 miljoen euro. 40 miljoen gaat naar de varkenshouderij, 15 miljoen naar de pluimveehouderij en 5 miljoen naar de melkgeitenhouderij. Tot slot stelt Schouten 8 miljoen euro beschikbaar voor sociaal flankerend beleid voor nertsenhouders, naast de reeds bestaande sloopvergoeding.

40 miljoen euro van ViVa

Ook de ketenpartners in de Coalitie Vitalisering Varkenshouderij (ViVa: POV, Rabobank, Agrifirm, ForFarmers en Vion, Topigs-Norsvin) dragen voor een bedrag van 40 miljoen euro bij aan de ontwikkeling van nieuwe stallen. Dat tilt het totale budget voor innovatie in de varkenshouderij naar 80 miljoen euro. Bij de nieuwe stalsystemen mikt Schouten nadrukkelijk op een 'brongerichte aanpak'.

• Lees ook: Coalitie ViVa welwillend over plan Schouten

Wat sanering betreft, is nog niet duidelijk welke locaties voorrang krijgen. Bedrijven buiten de concentratiegebieden Zuid en Oost vallen sowieso buiten de boot. ViVa wil dat locaties die de grootste overlast veroorzaken voor de omgeving ook als eerste in aanmerking komen voor de regeling.

De instrumenten om dat precies te bepalen, worden de komende periode ontwikkeld. Ook is nog niet duidelijk of varkenshouders die meedoen aan de stoppersregeling en hebben aangegeven hun bedrijf voor 2020 te beëindigen, mee mogen doen met de saneringsregeling. Afhankelijk van hun aantal wordt besloten of zij worden toegelaten tot de regeling.

Aantal factoren

Hoeveel varkens er met 120 miljoen euro uit de markt kunnen worden genomen, hangt af van een aantal factoren. Op de eerste plaats de prijs van varkensrechten op dat moment. Daarnaast ontvangen stoppers een beëindigingsvergoeding en moeten stallen worden gesloopt en vergunningen worden ingetrokken. Ook krijgen locaties in sommige gevallen een nieuwe bestemming.

De verwachting was dat provincies een financiële bijdrage zouden leveren aan stallensloop, maar het hoofdlijnenakkoord noemt geen concreet bedrag. Eerder becijferde Nieuwe Oogst dat de plannen kunnen leiden tot een krimp van een miljoen varkens. Dat is nog steeds een realistisch scenario.

Fosfaatplafond heikel punt

Heikel punt is het fosfaatplafond van de varkenshouderij van 39,7 miljoen kilo. Ook bij een forse krimp van het aantal varkens wil de coalitie dit plafond handhaven. 'Een vitale sector vraagt om perspectief voor de toekomstgerichte bedrijven. Dit vereist duidelijkheid over het fosfaatplafond', geeft de POV aan in een reactie.

Schouten doet op dit punt echter geen harde toezeggingen. Wel laat ze weten dat opgekochte productieruimte definitief uit de markt wordt gehaald 'om verplaatsing van de problematiek te voorkomen'. Daarmee gaat een streep door opgekochte varkensrechten. Maar of dat ook voor fosfaat gaat gelden, laat ze voorlopig in het midden. De POV is niet gerust op een goede afloop. 'De effecten zitten in de details. Bij de uitwerking blijven we waakzaam.'

• Lees meer reacties van landbouwminister Carola Schouten , Overijsselse gedeputeerde Hester Maij en POV-voorzitter Ingrid Jansen .