Glasteelt van medicinale cannabis is lastig

'In Nederland krijgen zo'n 1.700 tot 2.000 patiënten via apotheken medicinale cannabis op recept voorgeschreven. Als ik een schatting moet maken, dan gaat het om zo'n 450 kilo', stelt Marco van de Velde van het Bureau voor Medicinale Cannabis (BMC).

BMC, dat onderdeel is van het CIBG, een uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), bezit in Nederland het alleenrecht van in- en uitvoer, groothandel en het aanhouden van voorraden van medicinale cannabis.

Artsen

Van de Velde zag in de afgelopen tien jaar een stijging van het aantal patiënten dat medicinale cannabis kreeg voorgeschreven. Artsen schrijven het vaker voor om pijnen en spasmen te bestrijden bij chronisch zieken, misselijkheid bij kanker of bij palliatieve zorg.

Daar lijkt nu een kentering in te komen. Onlangs scherpten huisartsen hun richtlijnen aan voor het voorschrijven van medicinale cannabis: alleen voor stervenden, niet meer voor reguliere pijnklachten. Redenen: niet geregistreerd als officieel geneesmiddel en bijwerkingen niet bekend.

Cannabisolie

Dat laat onverlet dat het aantal recepten voor medicinale cannabis zeker sinds 2011 sterk is toegenomen. In 2015 kwam ook medicinale cannabisolie beschikbaar op recept. Deze olie wordt onder GMP-condities magistraal bereid door enkele apotheken in het land. Tot 2015 waren van de verschillende variëteiten medicinale cannabis alleen de gedroogde bloemtoppen van cannabis, als flos of granulaat, beschikbaar.

In 2017 schreven huisartsen cannabis ruim 50.000 keer voor, waarvan de helft inmiddels uit olie bestaat. Toch stabiliseert het totale aantal verstrekkingen. Van de Velde: 'Dat komt omdat medicinale cannabis vaak niet in het te vergoeden basispakket van de zorgverzekeraars zit. Die vergoeden het alleen in bijzondere gevallen, per verzekeraar variërend.'

Experimenteerwet

Tegelijkertijd neemt het gebruik van vrij verkrijgbare cannabisolie via drogist of reformzaak toe. De kwaliteit van deze olie is onzeker. Andere patiënten halen cannabis bij coffeeshops. Officieel illegaal, maar 'gedoogd', terwijl er ook een nieuwe experimenteerwet ophanden is.

In het regeerakkoord van het kabinet-Rutte III (VVD, CDA, D66 en ChristenUnie) is afgesproken dat er een experiment komt met de verkoop van legaal geteelde cannabis voor recreatief gebruik. Een concept voor de Wet uniform experiment gesloten coffeeshopketen is ter advies neergelegd bij het Openbaar Ministerie, de politie, rechterlijke macht, Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

De ministers Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid en Bruno Bruins voor Medische Zorg en Sport moeten de inrichting van het experiment vaststellen, waarin maximaal zes tot tien (middel)grote gemeenten kunnen deelnemen aan de proef met de gesloten coffeeshopketen. De voordracht van een speciale adviescommissie welke gemeenten daarvoor in aanmerking komen, vindt naar verwachting dit najaar plaats.

Voorlichtingscampagne

Aan de experimenteerwet is wel de verplichting van een landelijke voorlichtingscampagne gekoppeld over de risico's van gebruik. Klanten van coffeeshops waar de cannabis uiteindelijk te koop zal zijn, worden via de verpakking daarop extra gewezen.

Telers die onder toezicht deze experimentele legale cannabis gaan kweken, worden geworven via een openbare aanbesteding. Ze moeten een betrouwbaar product leveren, maar ook voldoen aan specifieke verpakkings- en vervoerseisen, omdat, zoals de conceptwet meldt, 'het gaat om een kostbaar product dat onder geen beding mag weglekken naar het illegale circuit'.

De experimenteerwet krijgt een looptijd van vijf jaar en twee maanden, na aanname in de Eerste Kamer.

Tender

Bedrocan in Veendam is de enige teler die cannabis mag leveren aan BMC. Voorlopig, want BMC heeft een tender uitgezet voor het in opdracht van de Nederlandse overheid telen van medicinale cannabis op twee percelen: een voor bestaande soorten cannabis, een voor nieuwe soorten. Geïnteresseerden konden zich op 18 juni inschrijven voor de selectiefase, waarna eind september 2019 de gunning bekend is.

Van de Velde: 'We weten nog niet hoeveel bedrijven op de tender reageren. Ik verwacht zeker geïnteresseerden uit Canada, maar of zij de kwaliteit kunnen garanderen die wij eisen, dat weet ik niet.'

Wageningen

Eric Poot, teamleider bij Wageningen University & Research, dat ook (vertrouwelijk) onderzoek aan medicinale cannabis doet, schat in dat het 'bestaande' perceel in de tender 'op het lijf van Bedrocan is geschreven' met productie in klimaatkamers en onder kunstlicht.

Voor het tweede deel van de tender ziet Poot kansen voor teelt onder glas. 'Maar daar zitten wel haken en ogen aan. Vanuit Nederlandse glastuinders zal er best interesse zijn, maar het zal moeilijk worden om aan de vele, strenge eisen te voldoen', vermoedt hij.

Strenge eisen

Van de Velde zegt dat het belangrijk is dat de teelt gestandaardiseerd is en voldoet aan strenge productie-eisen onder strikte farmaceutische richtlijnen, onder meer GMP en ISO. Daarom verwacht hij niet dat teelt onder glas kansrijk is.

'Onze ervaring met outdoor-telen is dat er snel verontreiniging optreedt met micro-organismen en daardoor het gebruik van pesticiden en/of zware metalen, wat uit den boze is. Als er al even een raampje opengaat, heb je al contaminatie. Bij verontreiniging met pesticiden of zware metalen moet de hele batch worden vernietigd', zegt de directeur van BMC.

In dat geval is de leveringscontinuïteit in het geding, wat uiteindelijk de patiënt in de problemen brengt, stelt Van de Velde.

Lange aanloop

Ook Bedrocan voorziet dat het lastig wordt voor glastuinders om over te schakelen op cannabisteelt. 'De geschiedenis van Bedrocan, begonnen met de binnenteelt van witlof en kruiden, leert dat overschakelen mogelijk is. Al moet daarbij worden vermeld dat wij niet in kassen produceren en het een lange aanloop is geweest in een aanvankelijk kleine markt', zegt woordvoerder Peter van Peer.

'Nu groeit de markt explosief en duiken overal nieuwe partijen op, waarvan een aantal onvoldoende rekening houdt met het feit dat het product 'medicinale cannabis' specifieke competenties en investeringen vraagt en eisen voortdurend worden aangescherpt. Het blijft belangrijk om je steeds te realiseren dat de uiteindelijke doelgroep door patiënten wordt gevormd.'