Prikverbod ganzenei frustreert boeren Ameland

Volgens melkveehouder Anne de Jong uit Nes weigert Staatsbosbeheer de soorten te reduceren. 'Staatsbosbeheer geeft aan dat het te laat is om een ontheffing aan te vragen. Dit jaar waren we op 8 maart met de natuurorganisatie in gesprek. Er was dus nog alle tijd om een vergunning voor elkaar te krijgen.'

Samen met zijn zoon Johan de Jong en collega-melkveehouders plaatste hij onlangs een schapennet van 1.200 meter om de grasvraat van de jonge grauwe ganzen zoveel mogelijk te beperken. 'Dat kost ons veel tijd en geld.'

Het ganzenprobleem neemt inmiddels 'epidemische vormen' aan, stelt het tweetal. 'Ik zie de schade door de grauwe ganzen ieder jaar groter worden. Zo'n 70 hectare van ons totaalareaal van 98 hectare is aangevreten door ganzen. Eind mei gaat het gras pas groeien vanwege schade door winterganzen. Maar door het toenemend aantal grauwe ganzen wordt nu ook de tweede snee aangetast', zegt Johan de Jong.

Predatoren

De ondernemers boeren vlakbij een gebied van Staatsbosbeheer. 'De grauwe gans broedt daar volop. De acht tot vijftien jongen per nest worden allemaal groot, want de grauwe gans heeft geen predatoren. Vanuit het nest stappen ze zo de weg over naar onze percelen', beschrijft Johan de Jong.

Zijn vader Anne de Jong vervolgt: 'Staatsbosbeheer creëert op zijn terrein een probleem en na het uitbroeden van de eieren verplaatst het probleem zich naar de naastliggende grondgebruikers. De moederganzen kunnen in deze periode niet vliegen en blijven zo'n twee maanden met hun jongen in het groene veld zitten. In ons geval praten we over honderden ganzen. Dit alles na een lange gedoogperiode van de winterganzen tot 1 juni.'

Dilemma's

Jagers kunnen de ganzen afschieten, maar stuiten volgens Johan de Jong, op een moreel dilemma. 'Geen jager schiet graag op jonge ganzen. Zeker niet wanneer hier veel toeristen zijn. Wat volgens de boeren helpt, is het prikken van de eieren. Dat doet Natuurmonumenten bijvoorbeeld op Schiermonnikoog, zegt De Jong. En Staatsbosbeheer op Texel liet onlangs in een tv-documentaire zien hoe het vorig jaar ruim 4.500 eieren prikte.

In 2013 gebeurde dat voor het eerst en het laatst op Ameland met boeren, er werden toen 158 eieren geprikt. 'Dat was al niet veel want de prikgroep mocht maar in een beperkt gebied komen', verklaart De Jong.

Veiligheid

Marjan Veenendaal van Staatsbosbeheer op Ameland bestrijdt 'te allen tijden' dat de natuurorganisatie boeren tegenwerkt om eieren van ganzen te prikken. 'We hebben boeren nooit tegengehouden en zijn gewoon in gesprek gegaan.'

Het krijgen van een vergunning voor het prikken van eieren is echter een heel ingewikkeld proces in het Natura 2000-gebied, geeft ze aan. 'Om vrijstelling te krijgen, moet eerst een natuurtoets gedaan worden voor de betreffende gebieden. Die natuurtoets is voor een klein gebied gedaan, omdat er destijds minder ganzen waren dan nu. In 2013, 2014 en 2015 zijn er acties ondernomen waaronder eieren prikken en is afschot van koppelvormers gedaan. Helaas met minimaal effect. De ganzen vestigen zich ook elders, bijvoorbeeld in dijksloten. Dat is niet ons gebied.'

In het gebied waar dit jaar wel eieren mochten worden geprikt is dit niet gedaan omdat het gebied slecht doorwaadbaar was, stelt Veenendaal. 'Het was er veel te nat. Wij moeten ook rekening houden met de veiligheid van mensen.'

Geld

Volgens Veenendaal is het nu te ver in het broedseizoen om acties in andere gebieden te ondernemen. 'Daarvoor is het te laat. Want dan verstoor je de andere broedvogels.' Daarbij moet ook rekening gehouden worden met het kostenaspect, vindt ze. 'Natuurtoetsen kosten geld. En we hebben maar een beperkt budget.'

Tenslotte vindt de medewerker van Staatsbosbeheer 'het heel makkelijk' om alleen naar Staatsbosbeheer te wijzen. 'Wij zijn maar een kleine speler. In gebieden van Rijkswaterstaat bijvoorbeeld leggen de ganzen ook eieren. Het is heel gemakkelijk om een natuurbeheerder aan te wijzen die het meest toegankelijk is in de benadering.'

Voor volgend jaar gaat Veenendaal in overleg met boeren, de WBE en de provincie om in een groter gebied eieren te kunnen prikken. 'Ik heb de boeren toegezegd om dat te onderzoeken. Het is de balans zoeken; elk dier is voor ons heilig'

Terschelling

Niet alleen op Ameland, ook op Terschelling ervaren melkveehouders problemen. Op Terschelling prikken de boeren samen met Staatsbosbeheer eieren, maar dat zet nauwelijks zoden aan de dijk, geeft LTO Noord-afdelingsvoorzitter Jodi Kuipers aan. 'Ze beginnen om 8:30 uur met het prikken van eieren. Om 9:10 uur is het tijd voor koffie. Na de koffie willen de boeren graag door, maar geeft Staatsbosbeheer aan dat het de andere duinmeertjes zelf wel doet, in klein comité.'

Volgens Saskia Smit van Staatsbosbeheer Terschelling is voor een klein comité gekozen om onnodige verstoring van andere soortenvogels te voorkomen en om verspreiding van de exotische watercrassula tegen te gaan. 'Verspreiding van dit invasieve plantje willen we koste wat kost voorkomen. We hebben boeren uitgenodigd om met twee personen deel te nemen. Er is echter maar een persoon gekomen', geeft ze aan.

Duinen

Ze stelt dat Staatsbosbeheer Terschelling zich actief in zet om eieren te prikken, maar dat dit jaar het koude en natte weer de organisatie ook parten speelde. 'Het koude weer zorgde er nu alleen voor dat de prikactie te ver in het broedseizoen van andere vogels kwam en daarmee ook buiten de grenzen van de verleende vergunning.'

In de duinen zijn samen met de deelnemende boer acht eieren geprikt. 'Er waren daar weinig nesten, omdat het er nat was.' De meest kwetsbare stukken heeft Staatsbosbeheer met eigen personeel gedaan, hierbij zijn in totaal 206 eieren geprikt, geeft Smit aan.