'Vers gras voeren brengt ons veel'

Al zo'n vijftien jaar doet de Graasboerderij aan stripbegrazing. Vijf keer per dag verzet de jonge melkveehoudster het draad.

'Mensen denken dat het heel arbeidsintensief is. Maar het stelt niks voor. Ik doe dit veel liever dan de voermengwagen vullen. We fietsen er naar toe, doen het stroomapparaat uit en verzetten de draden.

Concurrentie tussen koeien

'Het is echt een puzzel om te kijken welk stuk het meest geschikt is. Dat is enorm leuk, zeker omdat we hier op klei, veen, leem en zand boeren. Het zorgt ook voor een stuk concurrentie tussen de koeien. Als ze alles hebben opgevreten, ben ik heel trots. Dan hebben ze het echt goed gedaan.'

De Fries-Hollandse koeien, die zo'n negen maanden per jaar worden geweid op 50 hectare kruidenrijk gras, konden zaterdag 'eindelijk naar buiten', vertelt ze. 'Daar waren ze ook aan toe. We molken de koeien van de rug, er waren nauwelijks reserves.'

Meest duurzame jonge boer

Deinum werd vorige week donderdag verkozen tot meest duurzame jonge boer in Friesland door zowel de publieks- als vakjury die bestond uit Agrarische Jongeren Friesland, het Nordwin College en provincie Fryslân.

'Het voelde als een verjaardag XXL. Mijn ouders hadden een surpriseparty georganiseerd. Heel leuk. Ik volg mijn passie. En dat is dit bedrijf runnen en ons verhaal vertellen. Ik wil de aarde mooier achterlaten dan dat ie nu is.'

In maatschap met ouders

Per 1 mei komt ze officieel in maatschap met haar ouders. Enkele jaren terug tijdens een verblijf op een biologisch-dynamisch bedrijf in Australië hakte ze de knoop door: ze ging het ouderlijk bedrijf overnemen. 'Ik voelde me daar zo thuis in het werk. Ik heb mijn ouders gemaild: 'maak jullie borst maar nat, ik kom thuis'.'

Het bedrijf in Sondel ontwikkelde zich de afgelopen drie decennia van gangbare melkveehouderij naar een biologisch-dynamisch bedrijf, waar stripbegrazing en pure graze hoog in het vaandel staan.

'Mijn ouders zagen midden jaren negentig dat de bodem steeds meer kunstmest nodig had en dat de koeien en de financiële resultaten achteruit gingen. In biologisch zagen ze meer toekomst. Een vertegenwoordiger omschreef de omschakeling pakkend. Hij vertelde mij eens dat mijn vader in eredivisie molk en nu amateur is. Maar op financieel gebied gaat het veel beter dan toen.'

Netto-kostprijs

Ze haalt de financiële gegevens erbij. Hun netto-kostprijs ligt op 26 cent per kilo melk, terwijl ze voor een kilo melk 52 cent beuren. Dat is vooral te danken aan het feit dat ze geen geld aan biologisch krachtvoer kwijt zijn.

'Ons geheim is het gras. Onze koeien gaan zo lang mogelijk naar buiten. Dat kost ons 4 cent per kilo droge stof. Voor ingekuild gras betalen we 12 cent per kilo. Dat scheelt ons 8 cent per kilo. Dat is een groot verschil, zeker als je ervan uitgaat dat onze koeien 18 tot 20 kilo droge stof per dag vreten.' De dieren kalven in het voorjaar af, zodat hun energiebehoefte gelijk loopt met de grasgroei. De melkproductie ligt op zo'n 5.800 kilo per koe.

Lage dierenartskosten

De dierenartskosten zijn lager dan gemiddeld. 'De dierenarts komt hier nauwelijks. We zijn gecertificeerd antibioticavrij.'

Dat stelt hen soms wel voor lastige keuzes, erkent ze 'Bij een koe met een keizersnede zitten we in een spagaat. Behandelen we haar? Dan moet ze weg, terwijl je verder wilt met de fokkerij. Maar je hart spreekt ook: je wilt zo'n koe ook niet langzaam dood laten gaan.'

Weinig onderhoud aan machines

Over de mechanisatiekosten zegt ze: 'We besteden bijna alles uit. Maar dat betekent dat we tijd hebben zelf weer andere dingen te doen. En we hebben weinig onderhoud aan onze eigen machines.'

De kostprijs kan ze tenslotte ook verlagen door de 21 cent per liter die ze ontvangt uit neveninkomsten, bijvoorbeeld uit de boerderijwinkel.

Overdracht boerderij

De titel meest duurzame jonge boer komt tegelijkertijd met veranderingen thuis. Over twee weken verruilen haar ouders de boerderij voor een huis in het dorp en gaat Deinum op de boerderij wonen.

'Ik vind het heel knap dat ze de boerderij nu al verlaten. Mijn vader heeft hier sinds zijn twaalfde koeien gemolken. Ik zie nog te vaak dat ouders niet van het bedrijf gaan en dat de zoon of dochter ergens anders woont. Maar mijn ouders zijn er vrij nuchter in: 'Als jij het bedrijf wilt overnemen, moet je er ook staan', vinden zij. Daar heb ik ontzettend veel zin in.'

Afzet grasgevoerde kaas
De melk van de Graasboerderij gaat naar Rouveen kaasmakerij die de kazen afzet naar Amerika als 100 procent grasgevoerd en 'antibioticavrij'.

'Dat de kazen naar de VS gaan is niet duurzaam', erkent Welmoed Deinum. Ze is in gesprek met Rouveen over afzet in Nederland. 'Gezondheid wordt hier ook steeds belangrijker. Voeding speelt hierin een belangrijke rol. Van onze klanten in de boerderijwinkel krijgen wij te horen dat zij het erg goed doen op onze producten. Wat dat betreft hebben we de tijd mee.'

Een deel van de afzet gaat via de eigen boerderijwinkel, waar ze onder andere het vlees van hun dertig Herefords verkopen die grazen op natuurland dat ze pachten van Staatsbosbeheer en ook zuivel als kefir.

In de boerderijwinkel worden ook de eieren van de 150 kippen verkocht die de mest van de koeien verspreiden en engerlingen en emelten vreten. Het bedrijf heeft ook plannen om fruit te verkopen afkomstig uit het voedselbos dat ze willen planten. Een ander doel van het voedselbos is opslag van CO2.