Verdeling landbouwgeld blijft heikel punt

Als een persconferentie in Brussel ruim een uur later begint dan gepland, is dat vaak een aanwijzing dat de voorafgaande bijeenkomst niet soepel verloopt. Zo ook afgelopen maandag bij de Landbouwraad in Brussel. Pas na een uur en negen minuten ging men van start en de reden werd snel duidelijk. 'We konden geen consensus bereiken', aldus de Bulgaarse minister van Landbouw, Rumen Porodzanov. Hij zit de vergaderingen dit halfjaar voor.

De ministers waren naar Brussel gekomen om officieel te reageren op de toekomstvisie voor het GLB dat de Europese Commissie afgelopen november had gepresenteerd. Het lukte de Bulgaren echter niet om iedereen aan boord te houden. De ministers van Estland, Letland, Litouwen, Polen en Slowakije vielen over één alinea. Een belangrijke alinea, dat wel. Een alinea over geld.

Volledige convergentie

De vijf Oost-Europese ministers wilden graag dat in de verklaring werd opgenomen dat het bereiken van 'volledige convergentie' een van de doelen van het landbouwbeleid zal zijn. Met andere woorden: dat de verdeling van landbouwsubsidies volledig gelijkwaardig verloopt. Nu krijgen vooral boeren in het westen van de EU per hectare meer subsidie dan hun collega-landbouwers in het oosten.

Dat heeft onder meer te maken met het feit dat er nog altijd grote verschillen zijn tussen de economieën van de 28 EU-lidstaten. 'Ik begrijp de lidstaten die hierom vroegen heel goed, want zij moeten verantwoording afleggen aan hun landbouwgemeenschap', aldus Porodzanov.

De belofte om ooit dezelfde levenstandaard te hebben als in Nederland en andere rijke EU-landen was een van de belangrijkste drijfveren voor EU-lidmaatschap voor de landen die er sinds 2004 bij zijn gekomen.

Verschillende opvattingen

De tekst die uiteindelijk is aangenomen meldt droogjes dat de ministers erkennen dat er verschillende opvattingen zijn over convergentie van directe betalingen. Ook benadrukken ze dat er verder over moet worden gesproken in het kader van de onderhandelingen voor de EU-begroting na 2020.

De verklaring werd gesteund door 23 lidstaten, waaronder Nederland. Ook de Britten stemden ermee in. Een aanwezige bron beschreef de bijdrage van de Britse minister, op voorwaarde van anonimiteit: 'De hele dag stilte.' Zijn land is een van de veroorzakers van de problemen. Juist het vertrek van de Britten zal een gat in de EU-begroting slaan.

Tegelijkertijd willen burgers en regeringen dat de EU méér doet op andere terreinen, dus ligt het in de lijn der verwachtingen dat de landbouwbegroting krimpt. Dat is echter geen beslissing die door de landbouwministers kan worden genomen, dat doen de regeringsleiders.

Meerjarig financieel kader

Pas op 2 mei presenteert de Europese Commissie een voorstel voor het nieuwe 'meerjarig financieel kader' (MFK). De onderhandelingen zullen zeker nog tot volgend jaar duren.

'Het is erg moeilijk om overeenstemming te krijgen over convergentie van directe betalingen als je niet weet wat het MFK gaat worden', zei EU-landbouwcommissaris Phil Hogan op de persconferentie. Hij verwacht dat de commissie de benodigde wetsvoorstellen om het GLB te hervormen 'eind mei, begin juni' kan presenteren.

• Bekijk ook: Voorzichtig akkoord 'flexibeler' Europees landbouwbeleid

Dan zal ook duidelijk worden hoe de commissie precies meer flexibiliteit wil geven aan lidstaten bij het uitvoeren van het gemeenschappelijk beleid. Dit idee van de commissie stond in november ook in het visiedocument, maar volgens João Figueiredo is het 'nog niet duidelijk genoeg' hoe het in de praktijk zal werken.

Figueiredo is lid van de Europese Rekenkamer die op dezelfde dag als de Landbouwraad met een rapport kwam over de toekomst van het GLB (zie kader).

Geen fragmentatie

Ook de ministers zeiden in hun verklaring maandag dat ze zich in principe achter het idee van meer flexibiliteit konden scharen, maar waarschuwden wel voor het risico van fragmentatie. Ook benadrukten ze dat het nieuwe beleid moest leiden tot 'substantiële en tastbare vereenvoudiging en vermindering van administratieve lasten'.

Hogan zal goed naar de landbouwministers luisteren, want hij heeft hun goedkeuring nodig voor de hervorming van het GLB, evenals die van het Europees Parlement. Een lastige balans. De EU-landbouwcommissaris zei dan ook dat unanimiteit maandag niet werd verwacht. 'Dan is 23 van de 28 lidstaten een zeer goede uitkomst', aldus Hogan.