Minderen van fosfaat gaat niet voor niets

'In theorie kan de fosfaataanvoer via het voer nog verder omlaag. Je moet dan per bedrijf een voermengsel samenstellen dat het best aansluit op de specifieke behoeften van de varkens op het bedrijf', zegt zelfstandig nutritionist Fons Hulsman.

De behoefte aan fosforaanvoer verschilt per diergroep, maar ook per bedrijf, schetst Hulsman. Bij zeugen is fosfor belangrijk voor de duurzaamheid van het beenwerk en de vruchtbaarheid. Bij biggen is fosfor van wezenlijk belang bij groei en botopbouw.

Verteerbaar fosfor

'Bij vleesvarkens kun je in verhouding de meeste vooruitgang boeken, omdat deze diergroep een grote voerbehoefte heeft. Een varkenshouder kan zelf samen met de voerspecialist afwegen hoever hij gaat in het verlagen van fosfor en verteerbaar fosfor.'

Verteerbaar fosfor is het deel van het fosfor in het voer dat voor het varken beschikbaar is. Het aandeel verteerbaar fosfor verschilt per grondstof. Is het aandeel verteerbaar fosfor hoog, dan is er sprake van een goede fosfaatefficiëntie. Worden grondstoffen gerangschikt naar aanvoer fosfor per gram lysine, dan komen producten als palmpitschilfers, mais en CCM ongunstig uit, aldus Hulsman.

'Bij rangschikking op grond van energiewaarde scoren producten als vismeel, zonnebloemzaadschroot, raapzaadschroot en tarwegries niet goed. Grondstoffen die gunstiger uitvallen, zijn vet, soja en pulp.'

Doorontwikkeling fytase

Mengvoerfabrikanten voegen het enzym fytase toe aan voer om de verteerbaarheid van fosfor te verbeteren. Hulsman verwacht dat dit de komende jaren meer mogelijkheden zal bieden. 'Door verdere doorontwikkeling van fytase kan het gebruik van minder duurzame fosfaat in het voer verder omlaag', zegt hij.

Dat een grote groep varkenshouders in 2016 een forse fosfaatreductie behaalde via het voerspoor ofwel de Regeling fosfaatreductie varkenshouderij 2017, kan de nutritionist zich goed voorstellen. 'Dat is vooral een kwestie van rekenen.'

Voorbeeld

In zijn klantenkring heeft Hulsman een vleesvarkenshouder die koos voor voer met grondstoffen die naar verhouding minder fosfor bevatten. De prijs van het voer ging daardoor met 1,5 cent per kilo omhoog. Tegelijkertijd bereikte de ondernemer met de keuze voor het inrekenen van minder fosfor met behoud van verteerbaar fosfor dat het voer kwalitatief betere grondstoffen ging bevatten.

'Zijn technische resultaten verbeterden daardoor. De voerconversie zakte van 2,55 naar 2,35 en de voerkosten per kilo geslacht gewicht verminderden met 3 tot 4 cent. Daarnaast beurt deze varkenshouder nog eens 12.000 euro door deelname aan de Regeling fosfaatreductie varkenshouderij 2017.'

1.067 varkenshouders

Aan de Regeling fosfaatreductie varkenshouderij 2017 deden 1.067 varkenshouders mee. Zij hebben via dit voerspoor naar schatting een reductie van bijna 850.000 kilo fosfaat bereikt. De regeling was bedoeld om als sector eenmalig de inspanning te verrichten om via mengvoeders 1 miljoen kilo fosfaat te reduceren.

De fosfaatproductie op varkensbedrijven verminderde vorig jaar met 2,1 miljoen kilo tot 37,1 miljoen kilo. Dat is 2,6 miljoen kilo onder het fosfaatplafond voor de varkenshouderij van 39,7 miljoen kilo. Naast het succes van het voerspoor is de afname toe te schrijven aan het feit dat er vorig jaar 100.000 vleesvarkens minder werden voortgebracht.

Vergoeding

Deelnemers aan de Regeling fosfaatreductie varkenshouderij 2017 ontvangen een vergoeding van 4 euro per kilo fosfaat die ze vorig jaar ten opzichte van 2016 minder aanvoerden via de aankoop van fosforarm mengvoer.

De POV is content met de gerealiseerde vermindering van de fosfaatproductie, reageert beleidsmedewerker Welmoed Rijpkema. 'Er was in 2017 veel aandacht voor vermindering van bruto fosfor in het varkensvoer en de keuze van grondstoffen.'

Andere keuzes

Dit jaar is er geen Regeling fosfaatproductie. Rijpkema verwacht dat varkenshouders daardoor andere keuzes zullen maken. 'De fosfaatproductie zal daarom ten opzichte van 2017 zeker niet dalen, eerder wat stijgen, is onze verwachting.'

Het sectorale plafond van 39,7 miljoen kilo wordt volgends de POV dit jaar niet overschreden. De organisatie vindt het voldoende als de varkenshouderij dit jaar onder zijn fosfaatplafond blijft.

Derogatie

Een forse vermindering van de fosfaatproductie in 2017 was nodig om voor de veehouderij in Nederland de derogatie te behouden. In ruil voor die vrijwillige reductie heeft de varkenshouderij ingezet op toelating van dunne fractie varkensmest in de nieuwe derogatie.

Of de sector dit ook voor elkaar gaat krijgen, is nog onzeker, zegt Rijpkema. 'Onderhandelingen daarover lopen nog en het is nog onduidelijk of we deze winst binnen zullen halen.'

Bruto fosfor voer omlaag

Directeur Henk Flipsen van de brancheorganisatie van de mengvoerindustrie Nevedi tekent aan dat voerbedrijven streven naar het beperken van de hoeveelheid bruto fosfor in het voer, maar in hoeverre dat lukt, hangt af van mogelijkheden in grondstofkeuzes. 'En vooral ook hoe grondstofmarktprijzen zich ontwikkelen in 2018.'

Volgens Flipsen laat de in 2017 gerealiseerde fosfaatreductie zien dat varkenshouders in staat zijn om vanuit hun eigen verantwoordelijkheid het collectieve belang te dienen. 'Mijn complimenten gaan hierbij uit naar de POV die zich flink heeft ingespannen om dit voor elkaar te krijgen.'