Er is geen reden tot paniek, wel voor waakzaamheid, onderstrepen de betrokken partijen. 'Boeren moeten alert zijn en we vragen ze om een verhoogde activiteit van veldmuizen te melden bij ons meldpunt, zodat we zicht krijgen op de situatie', zegt LTO Noord-regiobestuurder Peet Sterkenburgh.

De oproep is gedaan naar aanleiding van signalen 'uit het veld' van boeren, inspecteurs van Wetterskip Fryslân en onderzoekers van ecologisch onderzoeksbureau Altenburg & Wymenga (A&W). Vanwege de natte omstandigheden in het land, zitten er opvallend veel muizen in hogere gedeelten.

Early Warning System

De waarschuwing en het meldpunt zijn voorlopers van het Early Warning System dat A&W ontwikkelt. Het systeem bevat indicatoren die erop wijzen dat er een verhoogde activiteit van muizen is. 'Extreem veel zilverreigers op het land is bijvoorbeeld een teken aan de wand', vertelt Bianca Domhof die vanuit Projecten LTO Noord bij het EWS is betrokken.

Belangrijk voor een dergelijk systeem is dat de juiste signalen binnenkomen en worden gebundeld. Verwacht wordt dat het EWS binnen een aantal maanden is ingericht. Het EWS moet ervoor zorgen dat er snel maatregelen worden genomen als er een muizenplaag dreigt. Daarnaast moet een gebiedsgerichte aanpak zorgen voor een structurelere oplossing.

Muizenplaag 2014-2015

In 2014-2015 werden grote gebieden in het veen- en klei-op-veengebied in Zuidwest- en Midden-Fryslân getroffen door een muizenplaag. Later breidde deze zich uit naar de kleigebieden. De schade was groot.

In het rapport 'Terugkerende muizenplagen in Nederland' dat ecologisch onderzoeksbureau A&W naar aanleiding van de plaag schreef, wordt een link gelegd met het open landschap op klei-op-veengronden, een grote drooglegging, beperkte weidegang en relatief lang gras in het najaar. Tijdens de piek van de plaag kwamen de muizen ook op andere type percelen voor.

Kwetsbare gebieden

De omstandigheden voor de muizenpopulatie zijn momenteel weer goed, zegt bioloog Eddy Wymenga. 'Het najaar was warm en het gras is lang de winter ingegaan. Je ziet nu dat de muizenpopulatie in de gedraineerde, drogere stukken op rulle veengrond omhooggaat.

Gebieden waar eerder muizenplagen zijn begonnen – rond Vegelinsoord en Koufurderigge – zijn ook nu weer kwetsbaar, omdat de omgevingsfactoren voor de muizen hier ideaal zijn. Bovendien zit de muizenpopulatie net weer in een piek.

'Om de drie tot vier jaar is een piek normaal; dat is niet hetzelfde als een uitbraak. Maar we zien nu dat de normale stijging in het najaar zich doorzet in de winter en dat er nu meer dan gemiddeld muizen zijn. Ze zitten niet alleen in de bermen en slootkanten, maar ook midden op percelen en dat is een teken dat boeren alert moeten zijn.'

Actiecomité Muizenschade

Jacob van der Wal uit Indijk was een van de getroffen boeren die het Actiecomité Muizenschade hadden opgericht. Hij is alert op de aanwezigheid van muizen, maar ook op de activiteiten van roofvogels. 'Het is hier nog niet verontrustend', zegt hij.

'Maar er zijn wel muizen en die trekken vooral naar hogere percelen.' Het grasland van de melkveehouder ging net als dat van veel collega's 'veel te lang' de winter in. 'Ik laat er nu schapen op grazen en dat bevalt prima. Ze houden het land kaal en trappen de zode dicht.'

Alert zijn

De oproep van LTO Noord en andere partijen om alert te zijn, vindt hij een goede zaak. 'Het is belangrijk dat je in beeld krijgt waar de muizen zitten. Ik zit er al bovenop, maar heb toch nog maar even een extra slag door het land gemaakt. Zo'n plaag wil je niet nog een keer meemaken.'

Bekijk enkele video's naar aanleiding van eerdere muizenplagen:
_{Klik linksboven in de video voor een afspeellijst.}

Muis die vlucht voor regen is prooi voor ooievaar en reiger
^{Auteur: Tienke Wouda}

Wanneer spreek je van een muizenplaag?

Wanneer boeren minder opbrengsten hebben door muizenvraat. Tijdens de laatste grote muizenplaag van 2014-2015 werd rond de 22.000 hectare grasland in Friesland beschadigd, percelen waren helemaal zwart. Ook in West-Nederland en Limburg kwam muizenschade voor.

Het is nu overigens nog te vroeg om uitspraken te doen over of de huidige populatie weer zal uitgroeien tot een plaag. Dat is pas in het voorjaar na de eerste sneden zichtbaar.

Het is erg nat. Waarom zijn er hier en daar dan toch zoveel muizen?

De natte omstandigheden hebben er flink aan bijgedragen dat de muizenpopulatie niet groter is geworden.

Wetterskip Fryslân schat dat 80 procent van de muizengaten onder water staat. De muizen zijn gevlucht naar hogere delen. Ongeveer de helft van het aantal muizen is tijdens zijn vlucht slachtoffer geworden van zilverreigers, mantelmeeuwen en ooievaars. Alleen al in Koufurderrige kwamen op de vluchtpogingen van muizen 115 zilverreigers af.

Hoe kun je muizen bestrijden?

Door het land onder water te laten lopen. Dit is een kostbare operatie. En als de buurman het niet doet, dan heeft het weinig effect. De muizen zullen vluchten naar drogere delen.

Wetterskip Fryslân experimenteert met enkele boeren om het waterpeil tot het maaiveld te verhogen. Ook deze maatregel brengt risico's met zich mee. Wanneer het grasland natter wordt, leidt dat mogelijk tot minder opbrengst.

Kan een Early Warning System een muizenplaag voorkomen?

Experts zeggen van niet. Wel kan het systeem ervoor zorgen dat de populatie minder uit de hand loopt, door eerder signalen in het veld waar te nemen. De kracht is dat veel partijen erbij betrokken zijn; niet alleen boeren, maar ook inspecteurs van het waterschap, mensen van een roofvogelwerkgroep en terreinbeherende organisaties.

Toch zal uiteindelijk de boer de beslissende keuzes moeten maken; kan het uit om zijn land onder water te zetten? Dat zorgt voor ondernemersrisico's en maakt het muizenprobleem lastig te tackelen.

Hoeveel boeren hebben muizen gemeld?

De afgelopen week zijn vier meldingen binnengekomen. Ook LTO Noord-bestuurders ontvangen signalen. En inspecteurs van het Wetterskip signaleren meer muizen.

Terug