Phil Hogan wil flexibeler landbouwbeleid

Eurocommissaris Phil Hogan bezocht dinsdagmiddag het nieuwe kantoor van LTO Nederland in Den Haag voor een debat met jonge boeren over het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). In een persgesprek voorafgaand aan deze Citizens' Dialogue gaf hij zijn visie op de veranderingen die in zijn ogen broodnodig zijn om het GLB aan te passen aan de wensen van de moderne tijd.

De EU-landbouwcommissaris roemt de vruchten die de lidstaten in de afgelopen decennia hebben geplukt van het beleid van de EEG en later de EU. De productie en kwaliteit van landbouwproducten is daarmee op een ongekend niveau gekomen.

'Toen was de uitdaging het voorkomen van honger en voedseltekorten. Het is een enorm succes geworden, maar het kost ook veel geld. Nu moeten we verder bouwen om de uitdagingen op het gebied van klimaat, milieu en energie op te lossen. Wie gaat dat werk doen? Ik denk dat boeren daarvoor het meest geschikt zijn.'

Duur verlanglijstje

Alle signalen wijzen erop dat er een krimp van het EU-landbouwbudget zit aan te komen. De Europese Unie staat voor grote uitdagingen op het gebied van defensie, veiligheid en emigratie. Daarnaast moet de technologieachterstand op Azië en de Verenigde Staten worden gedicht. Een duur verlanglijstje, als je bedenkt dat er door de Brexit al een gat van 12 tot 13 miljard euro in de EU-begroting ontstaat.

Over de hoogte van het toekomstige GLB-budget wil Hogan zich gezien de andere EU-ambities niet uitlaten. Hij verwijst naar de budgetdiscussie die in mei in Brussel plaatsvindt. Wel wil hij dat het GLB voor de periode 2021-2027 flexibeler, simpeler en moderner wordt.

Zelfverantwoording

In plaats van een centraal EU-beleid moeten lidstaten weer meer zelfverantwoording krijgen en nemen om op lokaal niveau oplossingen te vinden voor de problemen en uitdagingen in de landbouw. 'De lidstaten zijn het beste bekend met de kennis en kunde van de eigen boeren en de problemen die er spelen. Nu worden boeren ook tweemaal gecontroleerd, door de EU en de eigen lidstaten. Nieuwe technologie moet het in de toekomst mogelijk maken dat we met één set controles toekunnen.'

De verdeling van de subsidies moet ook eerlijker, stelt Hogan. 'Nu komt 80 procent van de gelden bij 20 procent van de boeren door betalingen op basis van hectares. We willen dat kleine en middelgrote boeren meer steun krijgen. Ook de verdeling tussen West- en Oost-Europa moet eerlijker. De nieuwe lidstaten verdienen onze steun.'

De verschuiving naar meer nationale verantwoordelijkheden betekent overigens niet dat er een renationalisatie van het landbouwbeleid zal plaatsvinden, stelt Hogan. 'We hebben geen intentie het gemeenschappelijke beleid te ondermijnen. Het GLB is belangrijk voor het succes van onze interne markten. Wel moeten we het beleid meer integreren met andere maatschappelijke doelen, zoals gezondheid, energie en verduurzaming.'

Franse plannen

De EU-landbouwcommissaris ziet niets in de vergaande Franse plannen om een minimummarge van 10 procent voor te schrijven voor landbouwproducten. De regering van president Emmanuel Macron wil daarmee de inkomens van boeren verbeteren om zo de plattelandseconomie te versterken.

Hogan ondersteunt het doel van de Fransen, maar is zelf voorstander van een Europees prijsbeleid dat voor alle lidstaten gaat gelden. 'We willen meer transparantie in de prijsketen, zodat duidelijk wordt wie wat krijgt. Op dit moment gebruiken retailers prijskortingen op bijvoorbeeld zuivelproducten om klanten te lokken. Dit gaat nu ten koste van wat de boeren ontvangen voor hun melk en dat moet stoppen.' Het beleid dat de EU op dit vlak gaat ontwikkelen, mag de vrije interne markt echter niet verstoren, waarschuwt Hogan.

Producentenorganisaties

Boeren kunnen zich onder EU-regelgeving al verregaand verenigen in producentenorganisaties om zo hun krachten te bundelen. De landbouwcommissaris ziet dat hier in de praktijk nog te weinig gebruik van wordt gemaakt. 'Misschien moeten we daar eens wat promotiebudget in investeren.'

Hogan wijst erop dat het Europees Parlement en de Europese Commissie voor het eerst een breedgedragen politiek mandaat hebben afgegeven om de positie van boeren in de keten te versterken. 'Dat was in het verleden anders. Nu staat het bij alle lidstaten en de Europese Commissie op de agenda. Bij een stemming in het Europees Parlement waren er 600 stemmen voor en 64 tegen.'

Versterken

Tijdens het debat dat de EU-commissaris dinsdag voerde met jonge Nederlandse boeren, schoof ook minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) aan. In een reactie op de nieuwe GLB-voorstellen stelt zij dat Europese en nationale maatregelen elkaar zoveel mogelijk moeten aanvullen en versterken. 'Laten we het beleid op die manier vormgeven, zodat we nog slagvaardiger kunnen werken.'

Als belangrijke doelstelling noemt de minister het effectiever maken van het landbouwbeleid, met name door het eenvoudiger te maken. 'Daar zetten we sterk op in.'

Lasten verminderen

Schouten vindt het positief dat de lidstaten meer ruimte krijgen om daar hun eigen richting aan te geven. 'Want de administratieve lasten van het beleid moeten echt verminderen. Daar willen we resultaten in behalen.'

Overigens benadrukt de landbouwminister dat de discussie over het toekomstige GLB niet alleen door boeren en tuinders moet worden gevoerd. Het is heel belangrijk dat de hele samenleving bij dit 'best abstracte' onderwerp betrokken wordt, zei ze ter afsluiting van Citizens' Dialogue.

Voedsel

'Het gaat om de voedselvoorziening en om de kwaliteit van ons voedsel. En om een voedselproductie waarmee boeren en tuinders ook nog een goede boterham kunnen verdienen. Dat gaat de hele samenleving aan', aldus Schouten.

De bewindsvrouw suggereerde dan ook dat het landbouwdebat van dinsdag de start zou moeten zijn van een veel bredere dialoog. Zij wil zich daar de komende tijd voor inzetten en er ook aan meedoen. Schouten riep de boeren en tuinders nog eens extra op om bij de voorbereiding van het nieuwe GLB na 2020 duidelijk te laten weten wat voor hen van belang is. 'Nu kun je invloed uitoefenen, pak die kans', is haar advies.