Kavelruil is nog springlevend bewijst Heiloo

De specialisten van Stichting ter verbetering agrarische structuur, Stivas, tekenden voor de begeleiding. De ruil bracht het Noord-Hollandse totaal aan kavelruil in 2017 op 520 hectare, met 58 betrokken partijen. Komend jaar is het ruilen van 325 hectare de ambitie.

Bak een taart en vier het. Dat is precies wat Stivas deed na het passeren van de akte die van de ruilverkaveling bij Heiloo een feit maakt.

Gordiaanse knoop

Hoewel het met 73 hectare om een relatief kleine oppervlakte gaat, leek de situatie met veertien partijen bij Heiloo een Gordiaanse knoop. Toch slaagde kavelruilspecialist Monique van Peperstraten er, samen het projectteam Afslag A9, de knoop door te hakken met tevreden partijen aan het einde van de rit die twee jaar duurde.

Stivas-directeur Erwin van den Berg is opgetogen na het passeren van de akte. De ambitie van zijn stichting is overtroffen. De hectares van Heiloo waren niet meer nodig om het doel voor 2017 te halen, maar toch is alles op alles gezet om de ruil voor de jaarwisseling rond te maken.

'Dat is gelukt. Wij zijn tevreden en, veel belangrijker, de betrokken partijen zijn allemaal tevreden. Toch een extra kers op de taart', vindt Van den Berg.

Wieringermeer

Stivas is betrokken bij veel ruilverkavelingen, maar die zijn niet allemaal zo ingewikkeld als in Heiloo. 'In de Wieringermeer werken we aan een ruil van 300 hectare. Daar zijn dertien partijen bij betrokken, maar het gaat voornamelijk om agrariërs. Die kijken puur naar het bedrijf en wat daar het beste voor is.'

In Heiloo waren meer en andere partijen betrokken. Zo moest bijvoorbeeld de golfbaan moest deels verhuizen, ligt er een voormalige boorput van Taqa en moest er natuur gecompenseerd.

Onteigening

Bij de aanleg van nieuwe infrastructuur, zoals de afrit van de rijksweg A9, is onteigening een vaak gebruikt middel. Op die manier kan de overheid de grond verwerven die in het algemeen belang nodig is.

Van den Berg: 'Dat levert soms heftige taferelen op. Er is verzet, grondeigenaren stappen naar de rechter en ook al komt de onteigening er meestal wel, het zorgt voor vertraging, frustratie en extra kosten. Onteigening is dus niet altijd het beste middel. Daarom is het mooi dat de provincie en de gemeente het aandurfden om vrijwillige kavelruil in te zetten.'

Niet bij de Westfrisiaweg

Aan de ruil in Heiloo ging ruim een jaar onderhandelen vooraf. 'Dat is best snel. Soms kiezen overheden toch voor onteigening, zoals bij de Westfrisiaweg. Met name de doorsteek bij Hoogkarspel zou daar veel grond vergen en van veel verschillende partijen.'

Uit onderzoek van Stivas bleek dat kavelruil een optie was. De provincie vond echter dat het vrijwillige spoor veel te lang zou duren. 'Jammer, want onteigening is vooral interessant voor juristen en advocaten.'

Het inschakelen van Stivas zorgt er volgens de directeur voor dat uiteindelijk de emotie uit de kavelruil wordt gehaald. Projectleider grondverwerving Sander Clemens van gemeente Heiloo beaamt dat.

'Stivas kijkt onafhankelijk en zakelijk naar de belangen. Bovendien staan ze ook stevig in hun schoenen als de agrariërs te veel eisen stellen.' Clemens is er van overtuigd dat de betrokkenheid het proces vlotter heeft laten verlopen.

Het zijn niet alleen de ondernemers die soms emotionele betrokkenheid tonen. Van den Berg: 'Op 21 maart dit jaar zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Verkiezingsbelangen mogen niet ten koste gaan van een goede ruil. Voor Stivas telt vooral de inhoud, wat eigenaren samen willen bereiken.'

Subsidie is geen cadeautje

Een stimulans is het financiële voordeel, denkt Van den Berg. 'De subsidie voor vrijwillige kavelruil is geen cadeautje, partijen moeten zelf ook geld meebrengen. Er zijn wel fiscale voordelen, zoals belastingvrijstellingen voor grond en gebouwen. Dat kan veel geld schelen bij een bedrijfsverplaatsing.'

De subsidie faciliteert, maar de basis is de toekomst van de bedrijven, stelt hij. 'Welke keuze ook gemaakt wordt, de ondernemer is in ieder geval aan zet.'