Kruidenrijk grasland inzet in nieuw GLB

Kwakernaak, tot september graslanddocent aan Van Hall Larenstein in Leeuwarden, sprak vorige week vrijdag samen met VVD-Europarlementariër Jan Huitema op een discussiemiddag over natuurinclusieve landbouw in Leeuwarden. Gras liep ruim dertig jaar als een rode draad door zijn werk. In die tijd is de gemiddelde opbrengst gestegen van 9 tot 10,5 ton droge stof per hectare, met een lagere kunstmestgift en een hogere stikstofbenutting.

Met die 10,5 ton droge stof legt grasland 22.000 kilo CO2 vast, berekende de oud-docent. Ervan uitgaande dat 1 kilo droge stof 1,25 kilo melk oplevert (inclusief onderhoud van de koe) en dat 1 kilo melk gelijkstaat aan de uitstoot van 1,6 equivalent CO2, betekent dit dat de totale uitstoot gelijk is aan de vastlegging door het gras. 'Onze melkveehouderij is dus broeikasgasneutraal.'

Benutbaar eiwit

Daarnaast is de opbrengst van benutbaar eiwit uit gras hoger dan die uit andere eiwitbronnen, vervolgde Kwakernaak, en die benutting – met name die van herfstgras – kan nog worden verhoogd.

Bovendien houdt gras het organischestofgehalte van de bodem op peil, groeit het op natte bodems waar andere eiwitrijke gewassen niet uit de voeten kunnen, zit de nitraatuitspoeling onder de norm en is het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen laag.

Biodiversiteit

Gras kan volgens Kwakernaak ook een belangrijke rol spelen in de verhoging van de biodiversiteit. Maar dan moet er wel wat veranderen, want het huidige intensieve graslandgebruik is nu juist een belangrijke oorzaak van de teruggang van weidevogels, insecten, bijen, bloemen, kruiden en landschapselementen.

'Veel agrarische ondernemers willen en kunnen wel natuurinclusief boeren. Volledig omschakelen is maar voor weinigen weggelegd, want daarvoor is de markt niet groot genoeg. Zorg daarom voor een combinatie: eiwitrijk productiegras gecombineerd met vezelrijk kruidenrijk hooi van de minder productieve delen van het bedrijf, zoals perceelsranden, vergeten hoekjes en extensief grasland', aldus de voormalig docent.

Kansen

'Dit kost relatief weinig grasopbrengst en geen melk, want uit onderzoek is gebleken dat je tot 20 procent kruidenrijk gras in het rantsoen geen daling van de melkproductie krijgt.' Kwakernaak ziet onder meer kansen voor perceelsranden en slootkanten. 'Als je aan weerszijden van de 300.000 kilometer sloot die Nederland telt, 2 meter kruidenrijk grasland aanlegt, betekent dat 120.000 hectare.'

Boeren kunnen worden gestimuleerd om meer natuurvriendelijke percelen en stroken aan te leggen via het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), vindt Kwakernaak. 'Koppel de bedrijfstoeslag aan een maatschappelijke tegenprestatie en laat de boeren zelf bepalen hoe ze de doelstellingen willen realiseren.'

De voormalig docent denkt daarbij aan 10 procent kruidenrijk grasland als voorwaarde voor de bedrijfstoeslag en een beloning voor een verhoging van het organischestofgehalte van de bodem. Dit is te realiseren door blijvend grasland of een hogere waterstand op veengrond.

Geen utopie

Dat deze gedachtegang geen utopie is, bleek uit het betoog van Huitema. Volgens de VVD-Europarlementariër komt er een duidelijke verschuiving van directe inkomenssteun naar een beloning voor maatregelen op het gebied van biodiversiteit en klimaat. Deze week werden de grote lijnen van GLB 2020-2027 bekend, waarin deze omslag is verwerkt.

De meer resultaatgerichte inzet van het Europese landbouwbudget is positief voor Nederland, stelde Huitema. Nederlandse boeren zijn vergeleken met die in andere landen nu al minder afhankelijk van directe inkomenssteun uit Europa. Daarnaast kunnen ze inspelen op de maatschappelijke uitdagingen die er liggen.

• Lees meer hierover deze zaterdag in Nieuwe Oogst