Weinig Flevolandse boeren kiezen voor weidegang

Veel Nederlandse melkveehouders zullen jaloers zijn op de goed verkavelde veebedrijven in Flevoland. Want het is toch een walhalla om je koeien te weiden op deze immens grote blokken rondom je stal? Geen gedoe met schots en scheve percelen of kilometers lange weides omgeven door talloze slootjes. Of ligt het niet zo eenvoudig?

Het gros van de Flevolandse melkveehouders denkt daar anders over. Slechts 38 procent doet aan weidegang. Daarmee bungelt de provincie onder aan het lijstje. Ter vergelijking: in Noord- en Zuid-Holland weidt ruim 90 procent van de boeren hun koeien. Het landelijk gemiddelde ligt op 76,5 procent.

Zelf bepalen

Kees en Yvonne de Groot wonen aan de Reverweg in Dronten. Ze hebben een melkveebedrijf en ijsboerderij. De ondernemers kozen ervoor om hun tachtig koeien wel te weiden. 'We vinden het belangrijk dat de koeien buiten lopen', zegt het stel, dat met melkrobots werkt. 'De dieren bepalen zelf wanneer ze naar binnen en naar buiten gaan. Maar op stal hebben ze het ook goed.'

Ondanks dat de veehouders groot fan zijn van weiden, twijfelen ze soms of ze ermee door moeten gaan. Door de fosfaatwetgeving hebben ze koeien moeten ruimen, dus zoeken ze naar extra inkomsten.

Grond verhuren

'Het is aanlokkelijk om grond te verhuren voor de tulpenteelt of om zelf gewassen te telen in plaats van gras. Maar het liefst blijven we weiden. Helaas worden we door de vele regelgeving gedwongen om beslissingen te maken die we niet willen. We worden in het nauw gedreven.'

Ook de derogatie heeft dat effect. 'Kijk eens hoeveel gras we hebben. We kunnen twee tot drie jaar vooruit. Het plaatje klopt niet meer. Willen we ons bedrijf rendabel houden, dan moeten we wel nadenken over andere keuzes.'

Kostenplaatje

Het economische kostenplaatje is een van de belangrijkste redenen waarom veel Flevolandse boeren niet weiden. Dat geldt ook voor Wernjan Aalberts. Hij woont sinds vier jaar aan de Roggebotweg in Dronten. Daarvoor had hij een bedrijf in het Gelderse Vorchten en liepen zijn koeien in de wei.

'Elke boer maakt die rekensom. Sinds we hier wonen, weiden we niet meer. De grondprijs is hier heel hoog, tussen de 100.000 en 120.000 euro per hectare. Om rendabel te kunnen boeren, maken we bepaalde keuzes', legt Aalberts uit.

Constanter melken

'Bij opstallen kunnen we veel constanter melken. Onze koeien geven zo'n 9.500 kilo melk per jaar. De BSK (bedrijfsstandaardkoeproductie) ligt jaarrond rond de 45 en dat is ons veel waard', zegt de melkveehouder. 'Het werkt ook makkelijker. Opstallen vergt minder werk en we kunnen het land veel strakker houden. Er zijn geen beweidingsverliezen.'

Ook het feit dat de ondernemer 18,5 hectare grond verhuurt voor de teelt van pootgoed en bollen, maakt het minder aantrekkelijk om te weiden. 'De gewassen rouleren over het bedrijf, dus soms ook op de huiskavel. Zaai je erna weer gras, dan is het gevoeliger voor vertrapping.'

Rendabeler

De verhuur van grond is van belang, omdat Aalberts daarmee de dure grond rendabeler maakt. Hiervoor wordt ongeveer 3.000 tot 4.000 euro per hectare betaald. 'Dan snap je wel waarom wij liever niet weiden. Tot nu toe was opstallen de meest economische en meest efficiënte keuze.'

Het liefst zou de melkveehouder nog meer grond verhuren aan akkerbouwers, maar de wetgeving beperkt hem. Hij heeft 80 hectare grond, waarvan hij 18,5 hectare verhuurt. Om te voldoen aan de Wet grondgebonden groei melkveehouderij en de derogatie moet Aalberts circa 50 hectare gras hebben. 'Terwijl ik op deze vruchtbare grond aan 30 hectare gras ook genoeg heb.'

Convenant

In 2020 moet 81,2 procent van de melkveebedrijven aan weidegang doen. Dit is afgesproken in het Convenant Weidegang. In 2015 lag het aantal weidebedrijven nog op 75,6 procent en dat steeg in 2016 naar 76,5 procent. Er is dus nog een weg te gaan. Mocht die 81,2 procent niet worden gehaald in 2020, dan zou dit volgens secretaris Kees-Jaap Hin van Stichting Weidegang kunnen leiden tot weideregels.

'De politiek kan er dan mee aan de haal gaan. Een verplichting heeft dus grote consequenties voor de melkveehouderij in Flevoland, omdat relatief veel melkveehouders zullen moeten omschakelen.'

In hoeverre trekken de opstallers in Flevoland eigenlijk het landelijke weidecijfer omlaag? 'Dat valt reuze mee', zegt Hin. De provincie telt relatief weinig melkveehouders, namelijk 286. 'Als alle boeren in Flevoland gaan weiden, dan kunnen ze het landelijk percentage met 1 procent verhogen.'

Positieve ontwikkeling

Jaap Gielen, specialist melkveehouderij bij Countus accountants + adviseurs, ziet een positieve ontwikkeling als het gaat om weidegang in Flevoland. Hij merkt dat de melkveehouders in deze provincie vaker dan voorheen overwegen om over te stappen naar weidegang.

'Dat blijkt ook uit CBS-cijfers. In 2015 deed nog 34 procent van de Flevolandse veehouders de koeien naar buiten, maar vorig jaar steeg dat naar 38 procent. De oplopende weidepremie maakt het economische sommetje anders.'

Verleidelijk

Dat zet ook Aalberts aan het denken. Zijn melkfabriek Leerdammer betaalt een premie van maximaal 2 cent per kilo melk. 'Dat is heel verleidelijk. Voor ons zou het gaan om ongeveer 25.000 euro. We denken we er daarom sterk over om volgend jaar toch te gaan weiden.'

Het zal voor de melkveehouder een uitdaging worden om zijn koeien te weiden op de jonge, tere graszode. Ook zal hij het overzichtelijke en constante ritme van opstallen moeten loslaten.
'Ik zal verder te maken krijgen met beweidingsverliezen, maar die hoop ik te compenseren met het ruwvoeroverschot waar we nu mee kampen. We gaan zien hoe het uitpakt. Bevalt het weiden me niet, dan staan de koeien in 2019 gewoon weer op stal.'

• Lees meer hierover deze zaterdag in Nieuwe Oogst