Ministerie kantelt aanpak in nitraatplan

Vrijdag presenteerde minister Henk Kamp van Economische Zaken zijn voorstel. Het bevat enige verruiming van het beleid, zoals het opheffen van het scheurverbod in augustus. LTO Nederland is 'niet ontevreden' over de Nederlandse insteek voor het ontwerp zesde Actieprogramma Nitraatrichtlijn. Wel plaatst het kritische kanttekeningen bij de voorstellen.

Het ministerie van Economische Zaken heeft de lijn van LTO, waarin bodembeheer, vakmanschap en regionaal maatwerk leidend zijn, deels overgenomen.

Minder strak

'Het is een begin. EZ verlaat het pad van aanscherpingen en kiest voorzichtig voor positief beleid en dat is een kanteling die ons bevalt', zegt Claude van Dongen, LTO-portefeuillehouder Bodem en Water. LTO Nederland heeft steeds aangedrongen op een andere benadering: minder strak in middelenvoorschriften, maar juist het accent op vakmanschap van de leden en regionaal maatwerk. Van Dongen: 'Je ziet dat EZ onze lijn schoorvoetend overneemt.'

LTO is content dat de generieke gebruiksnorm voor stikstof niet verder worden aangescherpt en dat er oog is voor de broodnodige verruiming van beleid, zoals het opheffen van het scheurverbod in augustus. Maar niet alles is positief.

Het ontwerp Actieprogramma bevat nog steeds 'ouderwetse' geboden en verboden. De aanscherping, in 2015, van de stikstofgebruiksnormen tot 20 procent beneden het landbouwkundig optimum in het zuidelijk zand- en lössgebied wordt niet ongedaan gemaakt. 'Dat is echt een gemiste kans', stelt Van Dongen. 'Wij blijven bij de Europese Commissie en de Tweede Kamer aandringen op reparatie van die verkeerde afslag.'

Maatwerk

Het fosfaatplafond en de vraag of het regionale maatwerk onder het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) voldoende oplevert, blijven lastige kwesties. Het vergrootglas van de Europese Commissie is met name gericht op de veertig kwetsbare grondwaterbeschermingsgebieden waar drinkwater wordt gewonnen.

'We willen in deze gebieden maatwerk. Voor generieke normen en aanscherping voelen we niets. Goed bodembeheer en het vakmanschap van de boer moet leidend zijn. Dat LTO-voorstel is overgenomen. We werken nu samen met alle betrokken partijen aan een bestuursovereenkomst om dat te bezegelen. Zodat we kunnen laten zien wat we steeds beweren', zegt Van Dongen.

Derogatie

Nu het ontwerp van het zesde actieplan op tafel ligt, probeert LTO nog invloed uit te oefenen via de inspraakprocedure, de Tweede Kamer en ook de Europese Commissie zelf. 'Daarnaast moeten we de komende tijd vol aan de bak om de derogatie te behouden en aanvullende gewasderogaties voor plantaardige teelten en derogatie voor aanwenden van dunne fracties voor elkaar te krijgen. Als we het waarmaken gaat dat op termijn leiden tot een volledige kanteling van beleid waarbij allerlei regels de prullenbak in kunnen. Daarvan ben ik 100 procent overtuigd', aldus de LTO-bestuurder.

Enkele hoofdpunten uit het ontwerp zesde Actieprogramma Nitraatrichtlijn.

- Gebruiksnormen worden niet verder aangescherpt.

- De fosfaatgebruiksnormen worden enigszins verruimd op grond van gestegen gewas-opbrengsten.

- Er is per 1 januari 2020 een herziening van het fosfaatklassenstelsel voorzien, waarbij De uitrijperiode op bouwland in het najaar wordt verlengd tot 15 september (in plaats van 1 september) en in het voorjaar verkort (vanaf 15 februari in plaats van 1 februari).

- De meest ingrijpende maatregel geldt de maïsteelt op zand en löss: namelijk een verplichting om vanaf 2021 dierlijke mest als rijenbemesting toe te dienen. Daaraan gekoppeld wordt het vanaf 2021 verplicht om een vanggewas in te zaaien voor 21 september. In de praktijk moet dat leiden tot grasonderzaai in het voorjaar of tot het telen van vroegere rassen.

- Het scheurverbod voor grasland (t.b.v. graslandvernieuwing) in de zomer gaat vanaf 2019 van tafel. EZ stelt voor om scheuren van grasland weer toe te staan tot 31 augustus. Herinzaai moet dan wel plaatsvinden voor 10 september. De N-gebruiksnorm voor scheuren na 31 mei wordt met 50 kg N/ha gekort. De calamiteitenregeling komt te vervallen.

- Het Ministerie stelt voor om bij de vaststelling van het voldoen aan het fosfaatplafond, fluctuaties in de fosfaatproductie door het weer in bepaalde jaren te dempen door te middelen over meerdere jaren.

- Om afspoeling van meststoffen naar het oppervlaktewater te voorkomen wordt het vanaf 2021 op klei en löss verplicht om in ruggenteelten kleine drempeltjes aan te brengen in de geulen tussen de rijen (of om het perceel) die afstroming van regenwater beperken. Deze maatregel wordt bij de erosiebestrijding in heuvelachtig gebied (Frankrijk, België, Zuid-Limburg) al volop toegepast.