'Zorglandbouw boert steeds beter'

'De zorglandbouw boert steeds beter en is een voorbeeld voor andere multifunctionele landbouwsectoren', constateert onderzoeker en zorgboer Jan Hassink, die dinsdag op het thema promoveert. Hij volgde de ontwikkelingen van de zorglandbouw vanaf 1998. Het aantal zorgboerderijen steeg van 75 in 1998 naar ruim duizend nu.

'Het is verrassend dat de zorglandbouw zich zo snel kon ontwikkelen. Onderzoek binnen de multifunctionele landbouw laat zien dat het voor boeren lastig is om een nieuwe bedrijfstak te starten omdat ze zich niet bekwaam achten om samenwerking met andere sectoren tot stand te brengen', vertelt Hassink.

Goed georganiseerd

De sector is in twintig jaar tijd met een tiental regionale organisaties van zorgboeren goed georganiseerd en ook de financieringsstructuur is op orde. Deze professionalisering is onder andere te danken aan het feit dat meer deskundigen van buiten de landbouw, uit de zorg, werkzaam zijn in de zorglandbouw, stelt de onderzoeker.

'Hierdoor heeft de sector een goed verdienmodel kunnen ontwikkelen. Deze mensen weten veel van het beleid en gebruiken het juiste jargon. Zij kunnen goed de zorglandbouw onder de aandacht brengen bij gemeenten. Er zijn boeren geweest die dachten de varkens in te ruilen voor cliënten en zo snel geld te verdienen. Die konden niet aangeven bij de zorgpartners waarom een zorgboerderij belangrijk is.'

Vraaggestuurd werken

Vraaggestuurd werken is het credo voor een goed verdienmodel, merkt de onderzoeker. Hij ziet daarin grote verschillen met sommige andere multifunctionele landbouwsectoren. 'Boerderijeducatie werkt nogal aanbodgestuurd. Het is erg landbouwgericht. De onderwijssector is er weinig bij betrokken. Dat is niet duurzaam. Dan kom je niet tot een verdienmodel.'

De zorglandbouw werd door de transitie van de AWBZ van het rijk naar de gemeenten in 2015 gedwongen om te laten zien hoe ze bijdraagt aan participatie en de ontwikkeling van inwoners. 'Gemeenten stimuleren samenwerking tussen zorgaanbieders om zo samen goed te kunnen aansluiten bij de wensen van de klant', geeft Hassink aan. 'Zorgboerderijen moesten zich actiever opstellen om bij de gemeente voor financiering in beeld te komen. Ze werden gedwongen om te veranderen.'

Vrees voor toekomst

De transitie van de zorglandbouw heeft uiteindelijk meer opgeleverd dan verwacht. 'Er was vrees voor de toekomst van veel zorgboerderijen. Tarieven werden verlaagd. Maar het aantal deelnemers is juist toegenomen omdat veel gemeenten enthousiast zijn over zorgboerderijen', vertelt de onderzoeker.

'Ook de diversiteit stijgt. Waar een zorgboerderij zich in de vorige eeuw vooral richtte op de opvang van verstandelijk beperkten, zien we de laatste ook dat de opvang van mensen met dementie toeneemt.'

Omzet

Dat maakt dat de omzet van zorgboerderijen is gestegen. In 2007 lag die gemiddeld nog op 75.000 euro per zorgboerderij. Dat is tien jaar later flink toegenomen. 'Er zijn zorgboeren die nieuwe locaties hebben aangekocht om meer deelnemers op te kunnen vangen. Ook zijn er meer en meer ondernemers die activiteiten starten in leegstaande kerken of wijkcentra.'

De discussie of de kleinschaligheid van een zorgboerderij dan wel geborgd blijft, is volgens Hassink niet zo zinvol. 'Het betekent niet dat grootschalig per definitie slechter is. Grootschalige zorgboerderijen hebben vaak meer personeel en daardoor meer kennis. Deelnemers met complexe vragen kunnen daar soms beter terecht, terwijl op andere zorgboerderijen het agrarisch bedrijf ook veel aandacht vraagt, wat ze minder geschikt maakt voor deelnemers die onvoldoende mee kunnen werken. Uiteindelijk kiezen de deelnemers wat het beste voor hen is.'