'Stikstof is obesitas van de natuur'

In aanloop daarnaartoe proberen gedeputeerden Johan van den Hout (Milieu) en Anne-Marie Spierings (Landbouw) iedereen ervan te overtuigen dat hun plannen gerechtvaardigd zijn. Op zaterdag 13 mei was de pers aan de beurt.

'Het is 5 voor 12', zo sprak gedeputeerde Johan van den Hout (SP) de aanwezige journalisten toe in Buitencentrum De Pelen in Ospel, aan de rand van De Groote Peel. Samen met zijn collega Anne-Marie Spierings (D66) had hij deze persexcursie op poten gezet. Het doel was om de regionale journalistiek uit te leggen waarom GS de Verordening Stikstof al in 2020 wil activeren.

Om dit kracht bij te zetten was Juul Limpens, hoofddocent Plantenecologie en natuurbeheer aan Wageningen Universiteit, opgetrommeld. Limpens zette het veenhooibeestje in de schijnwerpers als exemplarisch voorbeeld van het verdwijnen van de biodiversiteit door overmatige stikstofuitstoot. 'In de jaren vijftig kwam dit beestje overal in Nederland voor. Nu wordt het alleen nog maar in Drenthe gespot.'

Afhankelijk

Dat komt volgens Limpens omdat het diertje afhankelijk is van een plantje dat verdwenen is uit veel natuurgebieden, waaronder de Groote Peel. En dat is weer mede het gevolg van de overmatige uitstoot en depositie van stikstof. Daardoor krijgen stikstof minnende planten en dieren de overhand en verdwijnen de stikstof mijdende varianten naar de achtergrond.

'We verliezen soorten', legt Limpens uit. 'En eenmaal verdwenen soorten keren moeilijk terug. Er is te veel stikstof, te veel van het goede. Je zou kunnen zeggen dat het de obesitas is van de natuur. De instandhoudingsdoelen van Natura 2000 gaan we zo nooit halen.'

Zie hier, een belangrijke de reden waarom de provincie de stikstofmaatregelen acht jaar eerder dan was afgesproken wil invoeren.

Maar dat het '5 voor 12' is, zoals Van den Hout stelt, blijkt niet echt uit de grafieken die Limpens laat zien. Zowel de stikstofdepositie op het land als de vermesting van zoet water en verzuring van het land door ammoniak zijn de afgelopen decennia sterk gedaald en zitten nog maar net boven het gewenste niveau. Wel is het tempo in de tocht naar deze 'voldoende' twee jaar geleden plots gestagneerd.

RIVM-cijfers

Boswachter Jap Smits van Staatsbosbeheer legt een verband met de melkveehouderijsector. 'In de Groote Peel monitort de RIVM al jaren de ammoniakemissie. Na het loslaten van het melkquotum en de groei van de veestapel zien we in de RIVM-cijfers een duidelijke stijging van de ammoniakemissie.'

Voor de melkveehouderij worden momenteel vergaande regels opgesteld om weer onder het fosfaatplafond van Brussel te duiken. Daarnaast moeten intensieve veehouderijsectoren gewoon voldoen aan de geldende normen rondom ammoniakuitstoot. In 2020 zullen veel verouderde varkensbedrijven hun deuren sluiten omdat ze aan de stoppersregeling meedoen. De vraag is dus gerechtvaardigd of het naar voren halen van de Verordening Stikstof dan nog wel nodig is. Maar daar wil Van den Hout niet aan, want 'het aantal dieren in Brabant neemt daardoor niet af'.

Zere plek

En daar legt de gedeputeerde de vinger op de zere plek van de Brabantse veehouderijwereld. Die pleit, met ZLTO voorop, al langer om niet te sturen op dieraantallen omdat dit geen oplossing is voor het terugdringen van de stikstofdepositie.

'Het aantal dieren is niet het probleem, want een beest zal niet ineens minder uitstoten', vat Janus Scheepers, ZLTO-portefeuillehouder Ruimtelijke Ontwikkeling, het ZLTO-standpunt samen. 'De oplossing zit in het continu verbeteren van de houderijsystemen om de emissies te reduceren. Dus sturen op kwaliteit in plaats van kwantiteit.'

Sturen op dieraantallen is niet meer dan inspelen op emotie, stelt Scheepers. 'Het lost niets op. En veel ondernemers kunnen de financiële opgave die op hun bordje ligt om hun stallen emissiearm te maken, niet of nauwelijks opbrengen.'

Onvermurwbaar

Van den Hout is onvermurwbaar: 'Het zal zeker impact hebben, maar het is gerechtvaardigd als het doel staat tot de gebrachte offers. De stikstofdepositie moet omlaag.'

Spierings valt hem bij: 'De vermesting verandert het landschap. Ik ben oprecht verbaasd dat we nog steeds een discussie over nut en noodzaak moeten voeren, terwijl we zo weinig stappen hebben gezet.'