Fosfaatreductieplan fataal voor starter

Reportage Melkvee Johan Boonen 09 feb 2017 om 07:04uur

Twan Rooijakkers heeft een veebedrijf uit het boekje: bescheiden van omvang, grondgebonden en weidegang. Toch dreigt dit jaar een inkrimping met 40 procent. 'Het sectorplan ziet mij als uitbreider, terwijl ik starter ben.'

November 2015 was voor Twan Rooijakkers (37) en zijn partner Marlies Strieder (37) een bijzondere maand. Na jaren van afwezigheid namen koeien weer bezit van de ligboxenstal aan de oevers van de Maas in het Limburgse Baarlo. 'Mijn vader overleed in 2004 plotseling. Op dat moment studeerde ik aan de landbouwuniversiteit in Wageningen', vertelt Rooijakkers. Hij besloot zijn studie af te ronden.

Op het ouderlijk bedrijf werden de koeien verkocht. Maar de familie deed de weilanden, in totaal 30 hectare, en de bedrijfsgebouwen niet van de hand.

Familiebedrijf

Na zijn studie ging Rooijakkers aan de slag in het bedrijfsleven en bekleedde hij diverse functies in binnen- en buitenland. 'Maar het vak van melkveehouder bleef trekken.' De plannen voor een herstart werden de afgelopen jaren steeds concreter. Zijn uiteindelijke doel: een familiebedrijf, grondgebonden, met pakweg zeventig koeien.

Ik kan kiezen uit boetes betalen of inkrimpen, maar beide scenario's betekenen de financiële doodsteek voor dit bedrijf

Twan Rooijakkers, melkveehouder in Baarlo

Met zijn plannen onder de arm klopte Rooijakkers met succes aan bij de bank voor financiering. FrieslandCampina liet Rooijakkers per 1 maart 2015 toe als nieuw lid. 'Mijn vader was ook altijd lid geweest.'

Fosfaatrechten

Niets stond een (her)start meer in de weg. Ook de aankondiging op 2 juli 2015 van toenmalig staatssecretaris Sharon Dijksma (EL&I) dat invoering van een stelsel van fosfaatrechten onvermijdelijk was, kon hem niet ontmoedigen. 'Mijn plannen voorzagen in aankoop van fosfaatrechten voor zestig koeien. Financieel was daar rekening mee gehouden.' En zo liet Rooijakkers in november en december 2015 zestig Jersey-koeien overkomen uit Denemarken.

In oktober 2016 kwam staatssecretaris Martijn van Dam (EZ) met onaangenaam nieuws voor de Nederlandse melkveehouderij: de EU ging niet akkoord met de invoering van fosfaatrechten per 1 januari 2017. Eerst moest de sector zelf orde op zaken stellen (lees: de productie van fosfaat verlagen tot onder het plafond dat eerder met Brussel was afgesproken). Pas daarna, vanaf 1 januari 2018, kon er eventueel sprake zijn van invoering van fosfaatrechten.

Plan ZuivelNL

Daarop ging de sector aan de slag en presenteerde ZuivelNL - de ketenorganisatie van de zuivelsector, opgericht door LTO Nederland en de Nederlandse Zuivel Organisatie - eind december een plan om de productie van fosfaat in 2017 eigenhandig te verlagen. Kernpunten: iedere melkveehouder levert 4 procent van zijn koeien (GVE's) in ten opzichte van de peildatum 2 juli 2015. En bedrijven die tussen 2 juli 2015 en 1 oktober 2016 in koeien zijn gegroeid, moeten tot maximaal 40 procent van die groei weer inleveren.

Deze afspraak pakt bijzonder slecht uit voor Rooijakkers. 'Mijn referentie op 2 juli 2015 is nul. Op 1 oktober 2016 molk ik 55 koeien. Dat is dus een groei met 55 koeien. Wanneer het ministerie van Economische Zaken de huidige sectorplannen omzet in wetgeving, moet ik uiterlijk eind 2017 40 procent van mijn koeien ruimen. Ik kan er ook voor kiezen om de dieren te houden, maar dan ga ik maandelijks duizenden euro's boete betalen. Die boetes zijn hoger dan mijn maandelijkse inkomen. Ik kan dus kiezen uit boetes betalen of inkrimpen. Beide scenario's betekenen de financiële doodsteek voor dit bedrijf.'

Weidegang

Extra bitter is het feit dat het bedrijf voldoet aan alle wensen die de maatschappij heeft op het gebied van melkveehouderij: een omvang die past bij de omgeving, extensief en grondgebonden. Bovendien krijgen de koeien volop weidegang. De ondernemer realiseert zich dat de kans op aanpassing van de regels klein is. 'Het aantal bedrijven dat in een vergelijkbare situatie verkeert, lijkt op één hand te tellen. De sector kent nu eenmaal niet veel nieuwkomers. Ik ben een starter, maar de regelgeving behandelt mij als een groeier.'

De melkveehouder heeft begrip voor het feit dat hij als nieuwkomer in fosfaatrechten zouden moeten investeren. 'Maar daar krijg ik de kans niet voor. Die rechten worden op zijn vroegst op 1 januari 2018 ingevoerd.'

Overheid aan zet

Rooijakkers en Strieder bezochten een voorlichtingsbijeenkomst over de nieuwe plannen. Strieder: 'Daar werd ons één ding duidelijk: de zuivel kan de plannen niet meer veranderen. Nu is de overheid aan zet: die zet de plannen om in wetgeving.' Daarom vragen Rooijakkers en Strieder om actie van het ministerie van Economische Zaken. 'Die kan dit scenario met een knelgevallenregeling nog afwenden.' Ook gaat Strieder de Eerste en Tweede Kamer informeren over hun situatie. 'Wellicht dat ook die nog zaken kunnen bijsturen.'