Bodemvoorraad van veel elementen slinkt

Hendrickx, de bemestingsspecialist van CropSolutions, is niet zonder zorg over de toekomt van de bemesting in de akkerbouw. 'De bodemvoorraden dalen, niet alleen van stikstof, kali en fosfaat, maar ook van veel sporenelementen. Onderzoeken van Eurofins laten dit voor meerdere elementen zien. Het element waar een tekort aan is, bepaalt de groei van een gewas, ook als van de andere elementen voldoende aanwezig is.'

Kwart beste percelen had in 2015 een negatieve stikstofbalans

Ton Hendrickx, bemestingsspecialist CropSolutions

Hoe snel daalt de bodemvoorraad?

'We hebben onderzoek laten doen voor Zeeland. In 2010 was de stikstofafvoer bij een gemiddeld bouwplan 169 kilo per hectare. In 2015 was dat gestegen tot 201 kilo. De 25 procent beste percelen hadden in 2015 een negatieve stikstofbalans. De afvoer was 14 kilo hoger dan de aanvoernorm. Daarbij komen nog de onvermijdbare verliezen zoals vervluchtiging. In 2000 was de balans nog positief. De afvoer gaat omhoog, terwijl de normen omlaaggaan; dat wreekt zich. Voor fosfaat en voor secundaire elementen zien we een vergelijkbare ontwikkeling.'

Waarom merken telers dat nog niet aan de opbrengsten?

'Dankzij de buffer in de bodem. Maar bijvoorbeeld de Pw-getallen zijn rap aan het dalen. De vraag is hoelang dat door kan gaan. Bij een Pw-getal van 80 kan dat nog wel even, maar bij Pw-getal van 30 kan dat nog maar een paar jaar. Daarna ga je het echt merken in de opbrengsten. In veel zeekleigebieden is de buffer helemaal niet zo groot. Er is in het verleden nooit zo zwaar bemest. Er zijn gebieden met een Pw-getal van 80. Bijvoorbeeld in Zeeland is het Pw-getal gemiddeld 37. Dan weet je wie het eerst in de problemen komt.'

Aan welke micro-elementen ontstaat er een gebrek?

'De tekorten zijn het eerst te zien in de gevoelige gewassen. Er zijn bijvoorbeeld zwaveladviezen gekomen voor graszaad, snijmais en gras. In het verleden was er geen zwavelgebrek in spruitkool. Nu groeit geen koolgewas meer zonder zwavelbemesting. Onderzoek toont nu ook een significant zinkeffect in mais. Voor Zuidwest-Nederland adviseren we nu voor mais een meststof met zink, ook weer omdat daar in het verleden veel minder varkensdrijfmest is gegeven. We zien nu ook effecten van molybdeen in vlinderbloemigen. Het is een zoektocht welke gewassen waar behoefte aan hebben. We moeten nu langzamerhand alle elementen in de gaten gaan houden.'

Hoe is het gesteld met aardappelen?

'In aardappelen is nog geen tekort aan zwavel. Daar zie je eerst een gebrek aan magnesium en er zijn nu ook rassen met een boriumgebrek. Bijvoorbeeld peen heeft weer extra calcium nodig en geen magnesium. In het algemeen kun je zeggen dat het belang van secundaire elementen is toegenomen. Ons uitgangspunt is: breng erheen wat het gewas onttrekt. In het verdelen was dat niet nodig. Toen zat er genoeg in de buffer.'

Wat is de oplossing?

'Voorop staat het streven naar een voldoende grote buffer, gebonden aan het klei-humuscomplex. Als die onvoldoende is, kan het toevoegen van mineralen aan de gangbare meststoffen een oplossing zijn, bijvoorbeeld door KAS (kalkammonsalpeter) te geven met zwavel. Daarnaast zien we steeds meer de waarde van bladmeststoffen met verschillende samenstellingen, bijvoorbeeld een meststof voor de kieming tot de bloei en een meststof voor de bloei tot de afrijping. Dat kost 20 of 30 euro per hectare, maar dan heb je wel het hele spectrum afgedekt. Je mag er niet meer van uitgaan dat het uit de buffer komt.'

Bodemverbeteraars en plantversterkers lijken de oplossing.

'De kennis daarover voor Nederlandse omstandigheden staat nog maar aan het begin. Er zijn alleen onderzoeken van universiteiten in zuidelijke EU-landen. Ik geloof wel dat die stoffen werken, maar ik weet niet of ze onder omstandigheden van Nederlandse akkerbouw werken. Op basis van die eigen onderzoeken ben ik sceptisch over de inzet van mycorrhiza's. Ik ben wel optimistisch over de werking van aminozuren. Van zeewierextracten zie ik soms ook resultaten, vooral bij stress. In een regelmatig seizoen hebben ze weinig effect. Nog niemand weet of humuszuur- of fulvinezuurpreparaten in Nederland een significante meerwaarde hebben.'

Hoe ver is het onderzoek in Nederland naar zulke middelen?

'Wageningen University and Research onderzoekt nu waarom er geen effect te meten is van mycorrhiza's, terwijl de markt heel enthousiast is. Er zit 2 ton aan mycorrhiza's per hectare in de bodem. Maakt het verschil als je daar een halve kilo aan toevoegt? Het afbraakrisico is nu nog te groot om zulke middelen te adviseren. De tekorten aan mineralen vormen een heel hard verhaal. Maar dit nog niet.'

Is van groene gewasbeschermingsmiddelen al bekend of ze soelaas bieden?

'Groene gewasbeschermingsmiddelen kunnen wel de plantweerbaarheid vergroten tegen stress, maar ook bij deze middelen zit er nog veel kaf tussen het koren.'