Pionier van agrarisch natuurbeheer in Ooijpolder

Stappershoef is 61 jaar, maar hij denkt nog niet aan stoppen. 'Ik zeg al jaren: ik ga nog minstens tien jaar door.' De afgelopen jaren heeft hij zijn bedrijf helemaal up-to-date gemaakt. Hij verving de zestien jaar oude melkrobot voor een nieuwe, renoveerde de ligboxen en liet zonnepanelen plaatsen.

Bij Stappershoef draait alles om zijn melkveebedrijf. Natuurbeheer is een belangrijke neventak. Van de 65 hectare die hij in eigendom en pacht heeft, heeft bijna 18 hectare de bestemming natuur. Daarvan is 4 hectare pacht van Staatsbosbeheer.

13 hectare

Vier jaar geleden veranderde de ondernemer van ruim 13 hectare de bestemming van landbouw in natuur. 'We zaten ruim in de grond', motiveert hij de keus. 'Bovendien was het landbouwkundig niet de beste grond.' Hij ontving een compensatie voor de waardedaling en kan daarvoor betere grond terugkopen als dat nodig is.

Voor de natuurgrond sloot Stappershoef een contract voor dertig jaar met een beheersvergoeding voor zes jaar. Vaak kreeg hij van collega's de vraag 'Wat gebeurt er na die zes jaar?' Hij antwoordt dan: 'Dan is er weer een andere vergoeding. Als dat niet lukt, dan heb ik pech gehad. Over zes jaar is de melkprijs misschien wel 18 cent. Daarom stop je nu toch ook niet met je bedrijf?'

Ploegdriever

De ondernemer stond aan de wieg van Vereniging Landschapsbeheer Groesbeek-Ooijpolder De Ploegdriever. Hij was onder andere voorzitter en secretaris.

De kiem voor De Ploegdriever werd gelegd toen Staatsbosbeheer grond ging verwerven in de Ooijpolder en het werk door werkploegen en loonwerkers van elders liet uitvoeren. 'Dat kunnen wij als boeren hier zelf ook', dacht Stappershoef.

Onderzoek

De melkveehouder ontmoette Arno van der Kruis, die vanuit een milieugroep uit Nijmegen in het gebied actief was. Van der Kruis kon geld regelen voor een onderzoek om landbouw en landschap te combineren en om de boeren het werk daarvoor te laten doen. Veel betrokkenen zagen dat zitten, alleen bij veel boeren heerste weerstand.

Boeren die het wel zagen zitten, richtten daarop met anderen De Ploegdriever op. Het lukte al snel om het onderhoud te gaan doen van stukken dijk van het waterschap, voor een marktconform tarief. 'We hebben van begin af aan gezegd: we doen geen vrijwilligerswerk, we vragen hetzelfde tarief als de loonwerker.' Al snel daarna konden boeren wilgen knotten, betaald vanuit een potje van de gemeente. Uitgangspunt was dat alleen bestuurswerk vrijwilligerswerk is. Al het andere is betaald werk.

Weerstand

Stappershoef was in die tijd voorzitter van de ruilverkaveling in het gebied. Hij merkte bij natuur- en milieugroepen een groeiende weerstand tegen het rooien van heggen zonder dat er nieuwe voor terugkwamen. Dat werd versterkt door een controle vanuit de EU. Maar de Dienst Landelijk Gebied die toen de ruilverkaveling begeleidde, wilde de plannen niet veranderen.

Stappershoef stopte daarop als voorzitter en stimuleerde De Ploegdriever om dat zelf op te pakken. Na drie avonden bellen waren genoeg boeren bereid om hagen op hun land te plaatsen. Die kostten niets en De Ploegdriever begeleidde de aanleg. De ruilverkaveling kon daarna doorgaan. De Ploegdriever is van het doen, benadrukt Stappershoef, niet van de mooie rapporten.

Meer werk

Het werk breidde stapsgewijs uit met het maaien van hagen en het onderhoud van houtwallen. Inmiddels maaien boeren van De Ploegdriever alle dijken langs de Waal tussen Nijmegen en de Duitse grens.

Al het werk dat de boeren via De Ploegdriever doen, gebeurt op basis van marktconforme prijzen. Dat was voor overheden soms wennen. 'Ik had eens in twee uur een stuk voor de gemeente gemaaid en stuurde een factuur van 100 euro. Maar de gemeente betaalde niet omdat het bedrag niet zo laag kon zijn. Ze waren gewend dat een halve dag de kleinste eenheid is.'

Leren

De veehouder heeft wel dingen moeten leren, zoals dat het voor vogels beter is om een rietstrook niet in één keer te maaien. Datzelfde geldt voor het knotten van wilgen. Hij heeft daar zelf ook voordeel van. Nu is er altijd wel een open stuk in de rij knotwilgen die hij vanuit zijn keuken ziet.

Het steekt Stappershoef dat andere boeren soms schamper doen over het werk van De Ploegdriever. 'Ik heb bijna nooit quotum gekocht, maar wel op andere manieren aanvulling op mijn inkomen gezocht, bijvoorbeeld door voor 25 euro per uur voor De Ploegdriever te werken. Hoe vaak heb je als veehouder op je eigen bedrijf niet een paar uur waar je minder per uur verdient?'

Huiverig

De veehouder baalt ervan dat na zoveel jaren nog steeds veel boeren huiverig zijn voor natuur- of landschapsbeheer. 'Ik heb soms het idee dat het erger wordt dan beter.' Tegelijk betreurt hij het dat het bij 'die jongens van natuur en landschap' nooit genoeg is.

Maar Stappershoef is geen man om te somberen. 'Bij De Ploegdriever is er een nieuwe coördinator. We gaan nieuwe dingen doen, zoals begrazing van dijken of natuur door schapen.'

Achtertuin

Maar waarom doet hij het eigenlijk? 'Ik woon hier. Het is onze eigen achtertuin. Bovendien levert het beheer van natuur en landschap mij jaarlijks 10 tot 20 procent van mijn totale omzet.'