'Zand wassen maakt het tot 95 procent herbruikbaar'

Mogens Hjort Jensen melkt in het Deense Grenaa zo'n 400 koeien. De melkkoeien liggen bij hem al tien jaar op zand. Bij de bouw van de huidige melkveestal, ook tien jaar geleden, was dat een zekerheidje. 'Zand is het beste voor de koe, daarvan ben ik absoluut overtuigd', zegt de melkveehouder. 'Met de nadelen moet je zo goed mogelijk omgaan en ze voor lief nemen.'

Nadelen zijn er ook bij Jensen. Vooral de verwerking. Het snel slijten van pompen en machines kost hem jaarlijks bijna 5.000 euro extra. 'Ik zocht mede daarom al langer naar een systeem dat het zand goed schoon maakt. Ook gaan we volgend jaar met twintig boeren een vergister bouwen en in gebruik nemen. Daar mag ik alleen aan meedoen als ik schone drijfmest aanvoer', zegt de Deen lachend.

Eigen aanwas

De agrariër runt een gemengd bedrijf, waar naast hem zes personen werken. Het bedrijf bestaat uit zo'n 400 hectare grond, waarvan 150 voor akkerbouw (gerst en tarwe) wordt benut. 100 hectare is grasland en 150 hectare snijmais. Naast de momenteel 400 melkkoeien lopen er zo'n 380 stuks jongvee. 'Doel is om dit jaar door te groeien naar 480 melkkoeien met eigen aanwas', vertelt Jensen.

Als het aantal van 480 aan de melk is, wordt de melkveestal volledig door de lacterende dieren benut. Jensen houdt dan het aantal stuks jongvee op 350. Procentueel een stuk lager dan nu, maar voor Nederlandse begrippen nog niet laag.

'We vervangen jaarlijks ruim 30 procent van het vee. Dat is voor Deense begrippen niet veel. Dat blijven we doen. We melken nu driemaal daags en de productie ligt op 13.000 kilo per koe per jaar. Het streven is binnen twee jaar op 13.700 kilo per koe per jaar te zitten. Dat moet haalbaar zijn.'

Ervaringen

De stal biedt nu nog ruimte voor meer melkvee. Het is een achtrijïge stal die aan de buitenkant voerpaden heeft en dichte vloeren bevat. De eerste jaren werden de mest en het zand in de bezinkbak achter de stal gestort en alles direct doorgepompt naar een lagune. Twee jaar geleden probeerde Jensen een ander systeem om het zand te reinigen, maar dat voldeed niet. 'Ik wilde de mest immers schoner hebben.'

Het 'wassen' van het zand had zijn aandacht getrokken bij een reis naar de Verenigde Staten. Dit liet hem niet los. Na de eerdere pogingen kwam hij in gesprek met Klaas de Vries van het Nederlandse Mavasol. Eerst met het idee het bestaande systeem aan te passen, maar dat liep anders.

Na een grondige analyse kozen ze voor een geheel nieuw systeem: het Sand Recovery System, ontwikkeld door het Amerikaanse bedrijf Daritech. De Vries importeerde het om bij Jensen als eerste in Denemarken én Europa te laten draaien.

Haalbaar

In november, twee maanden geleden, is Jensen ermee gestart. Hij verwacht er veel van, al zit hij duidelijk nog niet op optimaal resultaat. 'Deze installatie moet het zand tot 95 procent herbruikbaar maken. Op basis van de eerste ervaringen geloof ik dat die doelstelling haalbaar is.'

Het is nog een beetje zoeken naar de beste instellingen en de juiste hoeveelheid water om toe te voegen. 'Eerst pompten we er te veel water bij. De praktijk leert dat hoe dikker de mest vermengd met zand het systeem ingaat, hoe beter daarna het resultaat.'

Als het vuile zand door de 'wasserij' gaat, wordt het door de 'sand canon' op een hoop uitgespuugd (zie kader). Jensen verplaatst het verderop onder dak en laat het één tot twee weken drogen.

'Het zand oogt na enkele dagen weer als nieuw. En het is erg schoon. Sommige graanpitten blijven achter en we verliezen nog wat te veel zand. Maar het gedroogde zand is zonder meer prima te hergebruiken. De productie van de koeien bleef ook op peil en mastitis nam niet toe. Ik heb over de kwaliteit van het zand na het wassen dan ook geen zorgen.'

Terugverdienen

Het besparen op het zand is de belangrijkste manier voor de melkveehouder om de investering terug te verdienen. Vorig jaar kocht hij circa 2.000 ton aan zand aan. Daar bespaart hij 90 tot 95 procent op. zodat hij de installatie in vijf tot zes jaar denkt terug te verdienen. 'Maar, zoals gezegd, het is voor mij met de komst van de vergister ook noodzaak om de mest schoner te krijgen.'

Collega's zijn benieuwd naar het systeem. Mede daarom komt er een 'Insight Day' op 26 januari op zijn bedrijf in Grenaa. 'Ik zou het wel grappig vinden als er ook wat Nederlanders kwamen', besluit de Deense ondernemer lachend.