Meer windmolens nodig in het Oosten

Nederland stapt over op duurzame energie. In het Energieakkoord is afgesproken om in 2020 voor 6.000 megawatt aan windmolens op land te hebben staan, die energie gaan leveren aan ongeveer 4 miljoen huishoudens.

De overheid heeft deze doelstelling in 2013 opgesplitst in opgaves per provincie. Overijssel moet van het rijk zorgen voor 85,5 megawatt aan windmolens in 2020. In Gelderland is die opgave 230 megawatt.

De provincies spelen vooral een rol bij de verlening van vergunningen. De subsidies blijven een taak van de landelijke overheid.

Zowel in Gelderland als in Overijssel is de opgave nog niet gehaald. Vorig jaar zette de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) de stand van zaken in 2015 op een rij.

Daaruit komt naar voren dat provincie Overijssel goed op weg was om de doelstelling van 2020 te halen. Gelderland hoort bij de provincies waarvan het aannemelijk is dat ze de doelstelling niet zullen halen. Eind 2015 had Gelderland de doelstelling van 2020 voor 26 procent (59 megawatt) gehaald.

Minder optimistisch

In Overijssel zijn de provinciebestuurders nu minder optimistisch dan een jaar geleden. Er zijn kinken in de kabel gekomen die ervoor zorgen dat het behalen van de opgave voor 2020 (85,5 megawatt) minder realistisch is dan eerst gedacht werd.

Op dit moment heeft Overijssel van deze doelstelling 43 megawatt gerealiseerd, met zeventien windmolens. Tot 2020 zit er nog voor 32 megawatt aan plannen in de pijplijn, waaronder het vervangen van drie bestaande windmolens bij Staphorst.

Dit is minder dan eerdere verwachtingen. Dat komt onder meer doordat de plannen voor windpark De Veenwieken in het gebied tussen Dedemsvaart, Ommen en Hardenberg naar beneden zijn bijgesteld vanwege wettelijke beperkingen. De molens verstoorden radar. Sommige projecten vielen om diverse redenen af. Andere plannen bleken minder vermogen op te leveren dan gedacht.

Bij elkaar zijn er voor de komende jaren nu te weinig plannen om de provinciale opgave te halen. Daarvoor zijn nog drie of vier windmolens extra nodig in de provincie.

Staphorst

Overijssel maakt zich momenteel vooral druk over de opstelling van gemeente Staphorst. Ondanks eerdere afspraken wil Staphorst niet meewerken aan het plaatsen van nieuwe windmolens. De Wolff Nederland Windenergie uit Heerenveen wil samen met boeren langs de snelweg A28 bij Staphorst vier nieuwe windmolens plaatsen.

Als gemeente Staphorst niet meewerkt, dan grijpt Overijssel in via een provinciaal inpassingsplan, dreigt de provincie.

Natuurgebieden

In Gelderland kwam de provincie vorig jaar met het initiatief om te onderzoeken of windmolens bij natuurgebieden mogelijk zijn, om sneller richting de opgave van 2020 te gaan.

Uit een eerste inventarisatie van de provincie bleek dat windmolens aan de rand van de Veluwe mogelijk waren, vooral op plaatsen waar wegen en snelwegen liggen. Vogels mochten geen last hebben van de windturbines.

Het voornemen van provincie Gelderland leidde vorig jaar niet alleen tot protesten van natuur- en milieuorganisaties, maar ook van LTO Noord. Bouwen in de natuur mag alleen onder de voorwaarde dat twee keer de oppervlakte die voor windmolens wordt gebruikt, elders wordt gecompenseerd. En dat gaat ten koste van landbouwgrond.

Onzekerheid

'De planologische schaduwwerking leidt tot onzekerheid bij boeren en tuinders', stelt Tjerk Elzinga, senior beleidsadviseur bij LTO Noord. 'Windmolens en natuurgebieden vormen geen logische combinatie, zeker niet als dit via een omweg ten koste gaat van landbouwgrond.'

Eind vorig jaar maakte Gelderland bekend af te zien van plaatsing van windmolens langs de randen van de Veluwe. Gedeputeerde Staten blijven wel bij de voorstellen om in de natuurgebieden Montferland en bij Winterswijk windmolens neer te zetten.

Positief

LTO Noord is positief over de ambities van de provincies Gelderland en Overijssel om flink meer duurzame energie te produceren. 'Zeker de combinatie van windmolens en landbouw is prima te maken', zegt Elzinga. 'Voor de plaatsing van een windturbine heb je betrekkelijk weinig grond nodig, terwijl de omliggende grond gewoon voor agrarische productie gebruikt kan blijven worden. Bedrijfseconomisch biedt de productie van windenergie bovendien kansen voor agrarische bedrijven.'

Als het aan LTO Noord ligt, spannen Gelderland en Overijssel zich flink in om de provinciale opgaves voor windenergie te halen. 'Bijvoorbeeld door verruiming van de mogelijkheden. Provincie Overijssel schept mogelijkheden voor het plaatsen van solitaire turbines in plaats van windparken met meerdere molens. Dat vergroot de kans op realisatie van plannen.'

Volgens Elzinga heeft LTO Noord slechts één harde voorwaarde als het gaat om het realiseren van windenergiedoelstellingen. 'Het moet altijd op vrijwillige basis gebeuren. Zodra overheden daaraan willen tornen, bijvoorbeeld door onteigening mogelijk te maken, zetten we de hakken in het zand.'