Project Proeftuin Veenweiden zoekt boeren

Teus Verhoeff van PPP-Agro Advies kreeg begin dit jaar 25 aanmeldingen binnen voor het project 'Proeftuin Veenweiden'. Deze 25 melkveehouders waren bereid risico's te nemen, ervaringen uit te wisselen en te leren van elkaar om een duurzame toekomst voor hun bedrijf en de sector in het veenweidegebied te creëren. Tien bedrijven werden geselecteerd als koplopers.

'We hebben zoveel mogelijk variatie proberen aan te brengen in de pilotbedrijven, maar dat betekent niet dat de rest afvalt. Nu de tien pilotboeren een half jaar samen aan het project hebben gewerkt, zoeken we nog negentig andere melkveehouders die dezelfde ambitie hebben. Zij kijken mee met de pilotboeren, denken mee en doen mee', vertelt Verhoef. 'Zo hopen we uiteindelijk de maatregelen in de hele sector door te voeren, waardoor ons ambitieuze doel, de ammoniakuitstoot met 25 procent binnen drie jaar verlagen, wordt behaald.'

Drie jaar

LTO Noord en het Veenweiden Innovatiecentrum Zegveld startten begin dit jaar met het driejarige innovatieprogramma 'Proeftuin Veenweiden'. De tien pilotboeren zijn aan de slag gegaan met het reduceren van ammoniak, betere waterkwaliteit en vermindering van bodemdaling op hun bedrijf.

Een van die pilotboeren is melkveehouder Jan Christiaan Anker uit Stolwijk. 'Ik doe mee omdat ik het een mooie uitdaging vind, zeker naar de toekomst toe voor de ontwikkeling van mijn bedrijf. Daarnaast wil ik niet hetzelfde doen als alle anderen, de grote groep volgen zeg maar, ik wil mezelf profileren.'

Stikstofbenutting

Anker heeft 120 melkkoeien en 60 stuks jongvee. Zijn huiskavel is 24 hectare. Daarnaast heeft hij nog 18 hectare veldkavel, waarvan 8 hectare mais op afstand. Voor hem ligt de uitdaging in dit project vooral op het gebied van stikstofbenutting. 'Ammoniakvervluchting en stikstof zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ik werk al vijf jaar met de Kringloopwijzer, waardoor ik grip heb gekregen op fosfaat, maar stikstofbenutting blijft een uitdaging.'

De melkveehouder heeft al de nodige maatregelen op zijn bedrijf genomen. Zo gebruikt hij dit jaar voor het eerst vloeibare kunstmest om nog nauwkeuriger te kunnen bemesten. Maar het project 'Proeftuin Veenweiden' laat hem verder kijken.

Plan van aanpak

Onlangs heeft de ondernemer samen met PPP-Agro Advies een plan van aanpak gemaakt. Om zijn nulsituatie te bepalen, is de Kringloopwijzer als leidraad gebruikt. De aandachtspunten van Anker zijn voer, mest aanwenden en beweiden.

'Voer is het moeilijkste aspect in dit traject', zegt Verhoeff. 'De veenweideboer heeft gemiddeld veel gras, maar veengrond kent ook een hoog ruweiwitgehalte. Dat betekent dat we goed naar het rantsoen moeten kijken. Wie niet extensief genoeg is, kan een bijproduct als mais goed gebruiken, omdat dit het ruweiwitgehalte in het rantsoen verlaagt', legt hij uit. 'De krachtvoergift nemen we ook onder de loep. Het ruweiwitgehalte daarin moet zo laag mogelijk zijn. Dat betekent dat Jan Christiaan met de voerleverancier om de tafel moet.'

Later maaien

Natuurlijk wil de boer zelf zoveel mogelijk uit zijn eigen ruwvoer halen. 'Ik probeer het ruweiwitgehalte in het eigen gras te verlagen door bijvoorbeeld later te maaien.'

Een ander aandachtspunt voor Anker is beweiden. Gemiddeld weidt hij de gewenste 120 dagen zes uur per dag, maar om de ammoniakuitstoot te reduceren zou het beter zijn meer te weiden. 'Dat hangt natuurlijk van het weer af. Er moet voldoende gras staan en de draagkracht van de bodem moet voldoende zijn. Dat zal dus per jaar verschillen.'

Bemesten met water

Het laatste aandachtspunt voor de veenweideboer is het aanwenden van drijfmest gemengd met water. 'Juist omdat de boeren hier gemiddeld veel hectaren hebben, kunnen ze daar eenvoudig de grootste slagen in maken', zegt Verhoeff. 'Uit ons onderzoek blijkt dat met een verhouding van 2 mest op 1 water 40 procent ammoniakreductie wordt behaald, met 1 mest op 1 water zelfs 50 procent.'

Sinds Anker 1 op 3 bemest, ziet hij zijn grasopbrengst stijgen. 'Op korte termijn kost het geld, want de loonwerker is gewoonweg langer bezig, maar op de lange termijn zie je dat het de grasgroei bevordert en het je dus meer oplevert.'

Geen luchtfietserij

Verhoeff: 'Samen met de pilotboeren hebben we kunnen constateren dat de maatregelen waarvan we dachten dat die zouden werken, daadwerkelijk werken. Stikstof wordt beter benut op de bedrijven, de kringloop wordt verbeterd en de ammoniakuitstoot vermindert aanzienlijk. Uiteindelijk verbetert dus ook de financiële positie van de boer. Dit project is geen luchtfietserij.'