Duurzame veehouderij vraagt om krachtige regie

De noodzakelijke versnelling van de verduurzaming van de veehouderij is alleen mogelijk indien er krachtige regie, maatwerk en passende financiering komt, stelt de SER-commissie Duurzame Veehouderij onder voorzitterschap van kroonlid Ed Nijpels in het advies dat dinsdagochtend werd aangeboden.

'De economische positie van een grote groep bedrijven in de veehouderij is buitengewoon zorgelijk en de risico's van de veehouderij voor volksgezondheid, milieu en dierenwelzijn worden maatschappelijk niet meer geaccepteerd. Overheid en bedrijfsleven moeten dringend en gezamenlijk het heft in handen nemen. Partijen moeten worden afgerekend op duurzame resultaten en niet langer op goede bedoelingen', aldus Ed Nijpels.

Versnipperd

De afgelopen jaren zijn rond de verduurzaming van de veehouderij vele initiatieven genomen en nota's en rapporten gepubliceerd, maar de coördinatie is versnipperd en de verduurzaming komt te langzaam op gang, concludeert de commissie. Die adviseert daarom de aanstelling van een nationaal regisseur als aanjager te benoemen. De nationaal regisseur monitort de verduurzaming van de sector nauwgezet en rapporteert jaarlijks aan de betrokken partijen en het kabinet, die de rapportage aan de Kamer stuurt. De regisseur is onpartijdig en onafhankelijk, spreekt alle partijen binnen de sectoren aan op de voortgang van verduurzaming. Ook doet hij of zij aanbevelingen en voorstellen voor bijstelling van beleid.

Een ander belangrijk voorstel van de commissie is om alle overheids- en bancaire steun die er voor de sector voorhanden is ten gunste te laten komen aan die bedrijven die behoren tot de duurzame voorhoede. De commissie schat dat 30 procent van alle ondernemingen in de sector tot die groep behoren.

Voorrang

Zo moet de toegang voor Groenfinanciering en fiscaal voordeel worden verbreed. Ondernemingen in de duurzame voorhoede kunnen ook een beroep doen op experimenteerruimte in regelgeving en zij krijgen voorrang bij verdeling van dierrechten en fosfaatrechten en bij de toekenning van een vergunning voor bedrijfsuitbreiding.

De commissie adviseert verder om bestaande regiegroepen in alle sectoren (pluimvee, melkvee, vleeskalveren en varkens) te versterken of nieuwe in te richten, die de transitiedoelen en -paden per sector definiëren, duurzaamheidsinitiatieven versterken en verantwoordelijken benoemen. De sectorale regiegroepen en de nationaal regisseur werken nauw samen.

Afbouwen

Volgens het advies aan de staatssecretaris zou alleen de voorhoede van duurzame ondernemers en bedrijven nog steun van de overheid moeten krijgen. Voor ondernemers zonder economisch toekomstperspectief stelt de commissie maatregelen voor waardoor zij hun bedrijf kunnen afbouwen. De commissie Nijpels ziet in het toekomstplan voor de varkenshouderij een voorbeeld voor de aanpak in andere veehouderijsectoren. Dit moet nieuwe kansen voor de voorhoede opleveren en voorkomen dat de schulden van niet-renderende bedrijven verder oplopen. Europese regelgeving blokkeert eenzijdige kwaliteitseisen vanuit de overheid, daarom moet de Nederlandse regering met de retail en toeleveranciers in overleg treden om op basis van vrijwilligheid bovenwettelijke afspraken af te spreken.

Reactie

Bij de in ontvangstname van het adviesrapport zei staatssecretaris Van Dam dat voor een verdere verduurzaming van de veehouderij de hele keten, inclusief de verwerkende industrie en de supermarkten, moet meewerken en dat ook de consument bereid moet zijn meer te betalen voor duurzame producten. 'Dit traject mag niet alleen voor rekening van de boer komen', aldus Van Dam

Volgens de staatssecretaris zet het advies in op de duurzame voorhoede in de veehouderij en 'prikkelt het de rest om aan te haken en de kopgroep in te halen'. Van Dam zegde toe binnen een maand met een inhoudelijke reactie te komen op het adviesrapport van de commissie Nijpels. 'Er staan ook zaken in het rapport die in de maatschappij en de politiek tot veel discussie zullen leiden en die onderwerpen zal ik daarvoor ook laten liggen.'

Schaalvergroting

CDA-Kamerlid Jaco Geurts zegt in een reactie dat de uitkomsten van de commissie voegen weinig toevoegen aan eerdere rapporten over de veehouderij. 'Het Kabinet moet juist werken aan de verbinding tussen politiek, samenleving en praktijk van onderaf uit het veld en niet van bovenaf opgelegd. De sectoren en de boerenfamilies die daarin werkzaam zijn moeten zelf betrokken worden en meegenomen worden als het gaat om de toekomst van de veehouderij'. Wie gaat deze complexe regierol op zich nemen en welke spelregels gaan daarbij gelden? Want als we niet oppassen wordt het ondernemerschap beperkt en de schaalvergroting verder aangejaagd.'

Lees ook:
Nijpels adviseert radicaal ander mestbeleid
LTO: 'Vertaal advies Nijpels in doe-agenda'