Facebook-boerin José pakt de media in

Als Nieuwe Oogst arriveert op het erf van de melkveehouderij in Heelweg (Achterhoek), zit José Bongen-Hartemink via Skype in een interview met Eén Vandaag. Dinsdagochtend was ze al te beluisteren op NPO Radio 1, en 's avonds reizen ze af naar Amsterdam voor de uitzending van RTL Late Night. Bij Jeroen Pauw mochten ze ook aanschuiven, maar Humberto Tan vinden ze leuker.

De grote media-aandacht voor hun scherp verwoorde bericht op Facebook heeft het ondernemerspaar enigszins overvallen. Nu het er is maken ze er gretig gebruik van om hun boodschap onder het voetlicht te brengen: met de huidige lage melkprijs valt voor hen geen gezond boerenbedrijf meer te runnen.

'Wij spreken uit wat bij heel veel boeren leeft', zegt José Bongen. 'Zij zijn blij dat het verhaal over de problemen in de melkveehouderij nu een gezicht en een stem heeft gekregen.' Een enkeling uitte ook kritiek. Zo suggereerden collega's dat ze met de verkoop van hun boerderij willen 'cashen'. 'Als we andere opties hadden gehad, dan waren we niet gestopt.'

Pijn in het hart

De keuze om hun boerderij met 90 melkkoeien, 60 stuks jongvee en 30 hectare eigen grond te verkopen nam het echtpaar met pijn in het hart. De basis van het besluit is 'heel simpel', schrijft José op haar Facebook-pagina. 'Een melkprijs van 25 cent en een kostprijs van 35 cent. Onze kostprijs verder verlagen kunnen we niet. Technisch draaien we heel goed. De dierenarts en voerspecialist zijn altijd lovend over hoe gevuld en glanzend onze koeien eruit zien, hoe goed de voerkuilen zijn, hoe laag het antibioticagebruik is en hoe strak het bedrijf erbij ligt. Die gezondheid, dat welzijn, daarop weigeren we te bezuinigen.'

Failliet is hun bedrijf niet, en de bank is nog best bereid om de financiering wat op te rekken, zegt haar man. 'Maar voor ons is de rek eruit. Er wordt steeds gesproken over een gezonde melkprijs van 35 cent, maar wij hebben wel 40 tot 45 cent nodig om het werkbaar te houden. Want dan kun je weer aflossen en reserves opbouwen.'

Herman Bongen zag in zijn jeugd zijn vader maar weinig. Ook die werkte dag en nacht op zijn boerderij. Zelf wil Bongen een actieve rol in de opvoeding van zijn kinderen. 'Ik zie ze vaker dan iemand die buitenshuis werkt, maar het is altijd tijdens het werk. Ik maak 80 tot 90 uur in de week. Als ik ze een verhaaltje wil voorlezen of met ze naar het bos ga, dan blijft er werk liggen dat ik later weer moet inhalen.'

Grens bereikt

Het steekt de ondernemers dat ze ondanks een geïnvesteerd kapitaal van circa 3 miljoen euro en de uren die ze erin steken geen gezond rendement kunnen maken. Maandelijks moeten ze er zelfs 5.000 euro op toeleggen. Voor hen is de grens inmiddels bereikt.

'Het economische model in de melkveehouderij is krom getrokken. Al vanaf de overname van familiebedrijven. Ouders leggen daar vaak tonnen op toe. Dan heb je ook nog de regelgeving die kostenverhogend werkt en arbeid die steeds duurder wordt. Schaalvergroting zou de oplossing zijn, maar ik maak al zo veel uren. We lopen tegen de arbeidsgrenzen aan.'

Het echtpaar erkent dat het probleem misschien ook wel meer speelt bij jonge gezinnen met een boerderij. 'Mijn vader werkte vroeger ook 80 uur in de week. Wij willen dat niet meer, vooral nu niet, want het moet wel ergens toe leiden.'

Bedrijfshulp

Het paar kocht de boerderij in 2007. 'In het begin hadden we goede jaren, tot in 2009 de melkprijs begon te dalen. Ik kreeg toen ook nog een hernia, waardoor ik veel geld kwijt was aan een bedrijfshulp en de aanschaf van een melkrobot. We sloten dat jaar af met een verlies van 80.000 euro en hebben er drie jaar over gedaan om daar weer bovenop te komen.'

De melkveehouder ziet nu weer een soortgelijk scenario. 'De laatste twee jaar moet er geld bij. En het duurt nog wel even tot de melkprijs weer op een winstgevend niveau is. We hebben dan zeker vijf jaar nodig om de verliezen weer goed te maken en de nodige vervangingsinvesteringen te doen. Ik zou me dus zeven jaar de pleuris moeten werken om weer op het niveau van twee jaar geleden te komen.'

Ze hebben overwogen om over te stappen naar biologisch. Maar dan zou er weer fors geïnvesteerd moeten worden in extra grond. Bovendien hanteert FrieslandCampina een wachtlijst. Zelf lokaal zuivelproducten maken en verkopen lijkt ze nog het mooiste. 'Dit moet wel direct 60.000 euro per jaar opleveren om de huidige hypotheek te kunnen dragen, en dat is natuurlijk onmogelijk', besluit José.