Spuitspoor als akkerrand is lastig

Voor het project 'De Groene Zetmeelaardappel' van Agrarische Natuurvereniging Oost-Groningen (ANOG) is op PPO-proeflocatie ’t Kompas in Valthermond een proefveld aangelegd. Doel is om te kijken wat de positieve en negatieve effecten zijn van een akkerrand in plaats van zetmeelaardappelen in het spuitspoor.

Het spuitspoor is in de proef ingezaaid met een FAB-mengsel, een grasklavermengsel en Japanse haver. Gekeken is naar de effecten op de natuurlijke bestrijding van plagen, de risico's op vermeerdering van plantparasitaire aaltjes en de opbrengsteffecten.

Veel melde

Bij een bezoek aan het proefveld wordt snel duidelijk dat de onkruiddruk in de Veenkoloniën groot is. In de met een FAB-mengsel ingezaaide stroken groeit veel melde. In de jaren nadat er een FAB-mengsel in het spuitspoor is gezaaid, is de onkruiddruk hoog door extra druk van melde en perzikkruid en door opslag van componenten uit het FAB-mengsel.

'Hierdoor is extra aandacht voor onkruidbestrijding in de volgteelten noodzakelijk. Met name in aardappelen is de opslag uit het FAB-mengsel lastig te bestrijden en is aanvullende inzet van herbiciden nodig. In granen is vooral de opslag van gras uit het spuitspoor een aandachtspunt', concluderen de onderzoekers.

Insporing

In de onderzoeksjaren 2014 en 2015 vielen er in de tweede helft van juli frequent forse buien. Bij de wekelijkse phytophthorabestrijding gaf dit insporing door de trekker met veldspuit in het spuitspoor. Permanente spuitsporen met een meerjarig bloemenmengsel of gras kunnen dit voorkomen door extra draagkracht van de gevormde zode.

Groenbemesters bestrijden soms enkele aaltjessoorten, maar zijn vaak weer waardplant voor de overige aaltjes. De brede samenstelling van het FAB-mengsel maakt een gerichte bestrijding van schadelijke aaltjes onmogelijk omdat er altijd wel componenten zijn die zorgen voor vermeerdering. 'Een mengsel van gewassen is voor de beheersing van schadelijke aaltjes vrijwel altijd een funeste keuze', luidt dan ook de conclusie.

Aaltjes

Het FAB-mengsel is voor meer dan de helft sterke vermeerderaar van het wortellesieaaltje Pratylenchus penetrans. Daarnaast lijkt het mengsel riskant voor de vermeerdering van het quarantaine wortelknobbelaaltje Meloidogyne chitwoodi. Het grasklavermengsel vermeerdert de schadelijke aaltjes Pratylenchus penetrans en vrijlevende alen Trichodoriden. Japanse haver is een van de weinige gewassen die Pratylenchus penetrans kan aanpakken.

Een bijkomend voordeel van een FAB-mengsel in een spuitspoor is dat de natuurlijke vijanden van bijvoorbeeld luizen zich op regelmatige afstanden in het perceel bevinden. Uit de proef blijkt dat zich in een FAB-mengsel substantiële aantallen zweefvliegen, hommels, sluipwespen, landpootmuggen en/of (gamma-)uilen bevinden. In hoeverre de toename van natuurlijke vijanden langs de FAB-stroken bijdraagt aan de natuurlijke bestrijden van bladluizen blijkt vooralsnog niet uit de proefopzet.

Opbrengst

Bij de inzaai van een FAB-mengsel, grasklaver of Japanse haver in plaats van zetmeelaardappelen in het spuitspoor valt de opbrengst van twee ruggen in het spuitspoor weg. In 2014 kostte het vervangen van zetmeelaardappelen door een FAB-mengsel of grasklaver circa 120 tot 168 euro per hectare aan opbrengst.

In 2015 was het saldo van 'De Groene Zetmeelaardappel' positiever dan in 2014. Dit kan een gevolg zijn van een jaareffect en/of een gevolg van het geteelde ras: Aveka (2014) en Festien (2015). In 2015 varieerde het saldo van het vervangen van zetmeelaardappelen door een FAB-mengsel of grasklaver van min 37 euro tot plus 54 euro per hectare.

Bredere veldspuit

Het saldo van een alternatieve invulling van het spuitspoor is te optimaliseren door het aantal spuitsporen te reduceren, door te werken met een bredere veldspuit. Voorwaarde hiervoor is wel dat de perceelsbreedte een veelvoud is van de spuitbreedte.