Melkveehoudster coacht nabestaanden

'Beter systeem in je chaos, dan chaos in je systeem.' De uitspraak van Sjouke de Boer met zijn handtekening staat op de muur in de woonkamer van het biologisch melkveebedrijf dat haar oudste dochter Agnes sinds een jaar runt.
Het levensmotto is tekenend voor de melkveehouder die twaalf jaar geleden op veertigjarige leeftijd overleed. 'Overal in de melkput hing hij briefjes op met aantekeningen over een nieuw te bouwen stal of het huis dat hij helemaal zelf heeft gebouwd. Zelfs de latjes bij de ramen tekende hij in, hij wilde er niet tegenaan kijken.'
Aan dat leven kwam in 2004 abrupt een einde toen de band die De Boer aan het oppompen was ontplofte. 'De knal was tot in Wehe-den Hoorn te horen. Ik had al gauw door dat hij was overleden. De traumahelikopter die nog kwam om hem te reanimeren was niet meer nodig.'
Waar Jongman opgegroeid was met de dood als iets geheimzinnigs, wilde ze hierover open zijn naar haar kinderen. 'Een dood kalfje mochten ze altijd aaien. Kinderen kunnen veel meer aan dan je denkt. Sjouke had nog wat bloed op zijn oor, toen hij in de kist lag. Dat merkten de kinderen op en dat hebben ze met een doekje schoongemaakt', vertelt ze.
'Achteraf heb ik er spijt van dat mijn zoon Sjouke niet heeft gezien, toen het ongeluk net was gebeurd. Ik wilde hem hiertegen beschermen. Maar je moet je kinderen in dit soort situaties nooit ergens van onthouden.'
Jongman worstelde ook met de vele goedbedoelde adviezen van mensen om haar heen. 'Iedereen wilde me helpen, bij de schoolkeuze van de kinderen, met het opvoeden. Ik merkte dat ik mij hierdoor terugtrok. Ik miste iemand die mij hielp om mijn grenzen vast te stellen. Ik denk dat ik erg geholpen was als er in die tijd een neutraal persoon naast mij had gestaan die ook geen belangen in het bedrijf heeft.'

Crisismanagement

Naast het omgaan met een overlijden op de boerderij wil Jongman, die voor het ongeluk ook als adviseur werkte, zich richten op crisismanagement in bijvoorbeeld agrarische maatschappen. Ook hierin is ze ervaringsdeskundige. In 2011 ontbond ze een agrarische maatschap die ze zeven jaar met een melkveehouder had gehad. De maatschap waren ze net voor de dood van haar man begonnen.
'Hij molk na het overlijden van Sjouke onze gezamenlijke koeien, ik had daarom geen zorgen over het bedrijf. We hebben geen ruzie gehad, maar waren elkaar kwijtgeraakt', zegt Jongman over de samenwerking met de man met wie ze jarenlang een relatie had.
'Mensen gaan conflicten graag uit de weg, maar het is van wezenlijk belang om te durven vragen waarom iemand boos is. Vaak berust het op een misverstand en is van een mug een olifant gemaakt.'