Ruimere bemestingsnormen twee jaar te laat

Staatssecretaris Sharon Dijksma (toen nog EZ) kondigde in mei 2013 aan dat de stikstofnormen in uitspoelingsgevoelige gewassen met 20 procent zouden worden verlaagd. Dit als Nederlandse inzet in het vijfde actieprogramma Nitraatrichtlijn voor het halen van gestelde milieudoelen.
Voor LTO Nederland waren de lagere stikstofnormen onacceptabel. De organisatie vreesde achteruitgang van de bodemvruchtbaarheid, omdat bij veel landbouwgewassen de opbrengsten toenemen en daardoor meer aan de bodem onttrekken.
Het vijfde actieprogramma bood met de zogeheten 'equivalente maatregelen' ruimte voor maatwerk. Dijksma zegde toe hieraan mee te willen werken. Vanaf 2015 moesten er mogelijkheden zijn om ontheffing te vragen voor de generieke normen.
Beleidsmedewerkers van LTO Nederland en onderzoekers van Wageningen UR werkten in 2014 aan een landelijk systeem van equivalente maatregelen voor de plantaardige sectoren. Het idee was dat geselecteerde deelnemers er in 2014 al mee zouden kunnen werken.
LTO en de Nederlandse Akkerbouw Vakbond deden op 8 april 2015 drie voorstellen voor equivalente maatregelen: opbrengstafhankelijke stikstof- en fosfaatnormen, een additionele stikstofnorm bij vervanging van drijfmest en rijenbemesting in mais. Alles op vrijwillige basis. De voorgestelde maatregelen mochten geen hogere nitraatuitspoeling veroorzaken.
Op verzoek van Economische Zaken maakte Wageningen UR berekeningen om de effecten op de nitraatuitspoeling per regio, gewas en bedrijfstype nauwkeurig in beeld te brengen. De extra gebruiksnormen moesten volgens LTO en NAV mogelijk zijn als de gewasopbrengsten in de voorgaande drie jaren bovengemiddeld zijn, dit conform de huidige frites- en bietregeling voor de kleigronden.
Zomer 2015 noemde Jaap Haanstra, toenmalig akkerbouwvoorzitter van LTO, het 'onthutsend' dat in het vijfde actieprogramma voor de gebruiksnormen met verouderde gegevens voor gewasopbrengsten was gerekend. Hij vreesde voor meer vertraging. Dit vermoeden kwam uit toen EZ in september aanvullende vragen had voor de Wageningse onderzoekers.
Het ministerie stemde uiteindelijk in met opbrengstafhankelijke stikstofnormen voor vijftien akkerbouw- en groentegewassen op alle grondsoorten. Voor rijenbemesting in mais golden de extra normen alleen voor zand en löss.
Omdat de aangepaste regelgeving in de Staatscourant moest worden gepubliceerd, kon de implementatie formeel rond begin mei 2016 ingaan. Staatssecretaris Martijn van Dam (EZ) liet in maart nog weten dat hij ervan uitging dat de equivalente maatregelen nog in 2016 zullen gaan gelden.
Echter sinds vorige week blijkt dat EZ voor het verankeren van de regelgeving de equivalente maatregelen voor een tweede keer aan Brussel wil voorleggen. Nu in het kader van de interne markt. De procedure duurt dan nog zes tot negen maanden. Het betekent dat seizoen 2016 ook verloren lijkt voor de invoering van de ruimere bemestingsnormen. Daarmee loopt de vertraging al met al op tot bijna twee jaar.