Herstel grutto, maar ambitie onhaalbaar

Dat verwacht onderzoeker Ernst Oosterveld van ecologisch onderzoeksbureau Altenburg & Wymenga. Ondanks de optimistische stemming over de weidevogelstand en het zwaardere agrarische natuurbeheer is het bij de huidige inspanning per 2016 onmogelijk om de provinciale ambitie van 10.000 gruttoparen in 2020 te halen, stelt Oosterveld.
'Als we uitgaan van de norm 20 gruttoparen per 100 hectare land, dan zitten we met 15.000 hectare agrarisch weidevogelbeheer op 3.000 paren. Tel daarbij 1.500 paren in de natuurreservaten op. Dat is met 4.500 paren bij lange na niet genoeg om de ambitie te halen. Dat kan alleen maar met meer agrarisch weidevogelbeheer. Maar daarvoor heeft de provincie geen geld beschikbaar.'

Dilemma

Nerus Sytema van BoerenNatuur spreekt van een dilemma. 'De eerste prioriteit van collectieven is een gebruiksvriendelijke regeling voor agrarisch natuurbeheer. Wanneer de resultaten een paar jaar een lichte stijging laten zien, dan heb je een veel betere basis om meer geld te vragen bij de provincie.'
Dat de provincie het dubbele budget voor weidevogelbeheer gaat uittrekken, is niet reëel, aldus Sytema. 'Dan kun je je ook de vraag stellen of een boer voor iedere grutto betaald moet worden. De landbouw wordt door de maatschappij ook een spiegel voorgehouden met zaken als natuurinclusieve landbouw.'
Oosterveld baseert zijn uitspraken op onderzoek naar het agrarisch weidevogelbeheer Fryslân over 2015 dat ecologisch onderzoeksbureau Altenburg & Wymenga in opdracht van BoerenNatuur en provincie Fryslân deed.
Uit dat onderzoek blijkt dat de vier grote weidevogelsteltlopers grutto, kievit, scholekster en tureluur zich voor het zevende jaar op rij stabiliseren. Over de langere termijn, van 2000 tot en met 2015, vertonen zij een achteruitgang van gemiddeld 2 procent per jaar, met de tureluur als uitzondering.
Hoewel de aantalsontwikkeling de laatste jaren redelijk gunstig is, blijft de jongenproductie van grutto en tureluur op de kritische ondergrens liggen van respectievelijk 58 procent en 65 procent bruto territoriaal succes, het percentage van het aantal oudervogels met bijna vliegvlugge jongeren als percentage van het totaalaantal broedvogels. Daarmee zijn de populaties kwetsbaar, stelt Oosterveld.
Volgens de onderzoeker is er echter alle reden toe voor de collectieven om de resultaten met 'gepaste trots te vieren'. 'De afname van de weidevogelpopulatie bij agrarisch weidevogelbeheer is in Friesland tot stand gebracht. Hieruit blijkt dat gesubsidieerd weidevogelbeheereffect heeft. Het geld uit de algemene middelen, zo'n 14 miljoen euro in Friesland, een kwart van het landelijke budget, verdwijnt niet langer in een bodemloze put.'
Dat is tegen het algemene beeld in dat het agrarisch weidevogelbeheer alleen maar kommer en kwel is, stelt Oosterveld. 'Dat wordt, overigens niet altijd zonder reden, gevoed door Wageningse evaluaties.'
Wat volgens Oosterveld ook bemoedigend is, is dat de collectieven het nieuwe, zwaardere agrarische natuurbeheer dat vanaf 1 januari van kracht is, goed oppakken.
'Ze hebben een serieuze slag gemaakt. Ik ben verrast hoeveel boeren al met een hoger waterpeil werken. Maatwerk blijkt mogelijk te zijn. Op hogere maaiveldgedeelten kunnen boeren vol gas gras van het land halen. De lagere delen zijn zeer geschikt voor weidevogelbeheer.'
Een derde veelbelovend punt vindt Oosterveld, met de forse krimp van areaal agrarisch weidevogelbeheer van 35.000 naar 15.000 hectare, dat er hogere vergoedingen zijn voor de gebieden met zwaar weidevogelbeheer nu de 'loze overeenkomsten' voor legselbeheer uit het agrarisch natuurbeheer zijn gehaald. 'Boeren kregen een vergoeding, terwijl er vaak geen nesten werden gevonden.'
Voorzitter van de Friese collectieven Wilco de Jong toont zich niet ontevreden over de uitkomsten. 'Het geeft geen garanties, maar wel een basis dat investeren in het buitengebied werkt. Dit geeft de collectieven vertrouwen dat zij hun ambitie voor groei van de aantallen weidevogels kunnen realiseren.'