'Bij bank moet je het niet meer zoeken'

Bedrijfseconoom Han Mastebroek uit Emmeloord en agrarisch bedrijfskundige Peter Rinkel uit Swinfterbant, tevens medeondernemer in agrarische teelt-, handels- en opslagbedrijven, zijn in de bollen opgegroeid en kennen elkaar van hun eerdere loopbaan bij ABN Amro. 'We bemiddelen in kapitaal, zowel het vergaren ervan als het wegzetten', vat Rinkel samen.

Daarnaast doen de bedrijfsadviseurs aan begeleiding van overnametrajecten, herstructurering van bedrijven en interim-management. De financiële wereld verandert snel, maar ook de wijze waarop veel agrarische bedrijven hun investeringen kunnen financieren. Dat heeft volgens de twee adviseurs alles te maken met het veranderend karakter van de agrarische sector.

De agrarische bedrijven die overblijven, groeien in hun ogen steeds meer toe naar het midden- en kleinbedrijf. Neem de Flevolandse bollenteelt: steeds meer personeel, een groeiende kapitaallast, de eigen marketingstrategie in de rassenkeuze en het regelen van de eigen afzet.

Naast de vakinhoudelijke en technische knowhow worden management- en ondernemersvaardigheden zo alleen maar belangrijker en neemt de dynamiek toe, stelt het tweetal vast. Boeren zitten daarbij niet in een uitzonderingspositie, wat nogal eens wordt gesteld.

Rinkel: 'Dat boeren werken met levend product, maakt het financieren iets complexer, maar ze zijn echt niet de enigen. Een campingeigenaar of een producent van schaatsen is ook afhankelijk van de weersomstandigheden, en een metaalconstructiebedrijf van de metaalprijs.'

Mastebroek vult aan: 'Al die losse elementen bij elkaar bepalen het rendement op de bedrijfsvoering. Daarvan is er altijd wel één die het resultaat drukt. Zie het als een trits verkeerslichten: er staat er altijd wel één op oranje.'

Resultaten

Zet je de resultaten van tien vergelijkbare bedrijven naast elkaar, dan zie je die vaak ook behoorlijk uiteenlopen. Tegelijk zijn banken kritischer geworden in het financieren van bedrijven en hebben zij steeds minder vaak mensen in dienst die fungeren als vast aanspreekpunt en de specifieke bedrijfssituatie echt kennen.

Dat bij elkaar maakt dat Mastebroek en Rinkel twee trends onderscheiden: bedrijfsfinanciering wordt steeds vaker neergelegd bij onafhankelijke adviseurs die wel beschikken over een specialistisch netwerk. Daarnaast wordt de wijze van financiering steeds creatiever.

Mastebroek: 'Je ziet het bij bedrijfsovername in de land- en tuinbouw. De exploitatie verandert niet, wel de wijze van financiering. Het familievermogen wordt 'op afstand' gezet. De nieuwe generatie wordt een soort directeur/bedrijfsleider en moet zijn investeringen dan zien te financieren uit het rendement. De tijd van de aflossingsvrije leningen is overigens toch echt wel voorbij.'

Het tweetal constateert dat de mogelijkheden hoe het agrarisch bedrijf verder te financieren intussen alleen maar toenemen. Leasen van machines, stapelfinancieringen waarbij verschillende financieringsvormen en -bronnen worden gecombineerd, aantrekken van kapitaal van vermogende particulieren, andere bedrijven en organisaties die willen investeren in grond.

Rinkel: 'Het is niet slecht voor de sector. Als je zelf niet kunt uitbreiden, kan hulp van een ander om land bij te huren of te kopen een goede oplossing zijn, ook om je machinepark beter te laten renderen. Het kan allemaal, de keuze en daarmee de flexibiliteit nemen toe. Alleen één ding blijft: afhankelijkheid van de financierder.'

Maar voorheen was je als boer of teler afhankelijk van de bank en uiteindelijk gaat het om het saldo onder de streep, relativeert de agrarisch bedrijfskundige.

Mastebroek en Rinkel zien nog een trend die boeren en tuinders goed past: het aantal mensen dat wil investeren in grond, neemt alleen maar toe. Dat leidt volgens hen tot nieuwe samenwerkingsvormen. Mastebroek: 'Grond is duur, lenen bij de bank om uit te breiden leidt tot hoge financieringslasten. Als je dan goede afspraken kunt maken met andere particuliere partijen, kan dat schelen in de lasten.'

Belangrijk is dan wel dat je elkaar kent en vertrouwt, stelt Mastebroek. 'Je moet samen een evenwicht zien te vinden in typisch menselijke eigenschappen als hebzucht en angst. De angst voerde de afgelopen tijd de boventoon. Nu het wat beter gaat met de economie, neemt de hebzucht weer toe. Onze taak als adviseur is mensen dan te wijzen op de risico's; de kans dat het fout loopt in te schatten en of ze dat risico kunnen dragen.'

Creatieve oplossingen

Rinkel: 'Veel is te financieren, maar niet alles. Sinterklaas bestaat niet. Er is niks mis met een zak geld van de bank, maar bij de banken moet je het niet meer zoeken. Ze worden steeds groter en anoniemer, terwijl je juist op zoek bent naar gespecialiseerde creatieve oplossingen.'

De adviseurs denken dat boeren in Flevoland een goede basis hebben om ook de komende jaren voldoende kapitaal te kunnen aantrekken. 'De landbouw als totaal staat er hier prima voor: goede grond en infrastructuur, genoeg verwerkingscapaciteit op korte afstand en de nodige specialistische kennis. Maar boeren zijn hier ook bovengemiddeld ondernemend, altijd op zoek naar rendementsverbetering. Dat maakt hen minder kwetsbaar', besluit Rinkel.