'Deze maatregelen leveren veel op'

De datum 26 augustus 2010 staat melkveehouder Joan Beernink in het geheugen gegrift. Die dag viel er maar liefst 150 millimeter neerslag in een etmaal en stond al zijn land veertien dagen blank. De mais stond zelfs in 20 centimeter water.
Maatschap Beernink ligt met zijn 45 hectare in het beekdal van de Slinge en vormt daar een vergaarbak voor neerslag die in de wijde omtrek valt. 'Wij zijn hier het afvoerkanaal voor de streek. Vanuit de richting van Ruurlo stroomt het allemaal deze kant op. Dat maakt het hier tot een vrij nat gebied, ook doordat we boeren op beekeerdgrond, een mengsel van leem en zand. Gelukkig kan het meeste water hier op mijn land redelijk goed inzijgen.'
Dat de sloot die al dat water moest verwerken juist in die tijd flink dicht zat met riet, maakte de situatie er niet beter op. De Achterhoeker trok hierover dan ook aan de bel bij waterschap Rijn en IJssel. 'Uit kostenoverweging wordt het slootkantonderhoud kennelijk steeds later uitgevoerd', is zijn conclusie.
De toenmalige precaire situatie zette in ieder geval zowel de boer als het waterschap aan het denken. 'Wat kan wel en wat kan niet in dit gebied? Dat wilden we allebei wel eens weten.' Daarom deed Beernink vanaf 2011 mee aan het project Landbouw op Peil, dat boeren laat inzoomen op de bedrijfsspecifieke waterhuishouding. Een hydrologisch en bodemkundig onderzoek leidde tot een advies hoe de bedrijfsvoering kan worden aangepast.
Bij maatschap Beernink kwam naar voren dat ondiepe drainage van de natste percelen en de bouw van een boerenstuw het waterbeheer aanmerkelijk zouden verbeteren. 'De afwateringssloot is nu goed bestuurbaar. Het peilbeheer ervan doen we in nauw overleg met het waterschap. Die monitoren hier ook de grondwaterstand. Zodra het ons te nat of te droog wordt, trekken wij aan de bel en past het waterschap het slootpeil aan.'
Door het waterpeil in de sloot te optimaliseren, in combinatie met een drainage op 60 centimeter en 7 meter tussenafstand in plaats van op 1 meter diep en 10 meter tussenafstand, weet Beernink voor de zomer zoveel mogelijk water vast te houden. 'Het is hier toch al geen grond van vandaag regen, morgen erop. Je moet hier altijd met je verstand werken.'
Door water in de drains te houden kan hij nu zo'n twee weken later beginnen met beregenen. 'En met veel regenval is het land ook eerder berijdbaar.' In 2014 haalde het bedrijf een grasopbrengst van gemiddeld 16 ton droge stof per hectare.

Compleet advies

Beleidsmedewerker Laurens Gerner van waterschap Rijn en IJssel vult het relaas van Beernink aan. 'Een bedrijfswateradvies haalt de knelpunten op een bedrijf naar boven. Het is een beknopt maar compleet advies dat bodemgesteldheid, afwatering en hoogteligging in kaart brengt, met een analyse van de knelpunten op basis van veldonderzoek. Er staan aanbevelingen in, bijvoorbeeld over het toevoegen van compost, het aanleggen van regelbare drainage, de gewaskeuze per perceel of het effect van een diepere grondbewerking. En of die maatregelen vergunningplichtig zijn. Echt maatwerk dus.'
Volgens Gerner is het bedrijfswateradvies vooral bedoeld om de bewustwording onder boeren te vergroten over de mogelijkheden voor verbetering. 'Het biedt boeren extra inzicht, zodat ze hun keuzes beter kunnen afwegen. Mijn ervaring is dat het voor hen een goede gelegenheid is weer eens onder hun graszode te kijken. Dat is vaak in jaren niet gebeurd.'
Beernink vindt het onderzoek veel toegevoegde waarde opleveren. 'Zelf ben ik mij er nog meer bewust van geworden hoe belangrijk het is je graszode zo goed mogelijk te houden. Je bent zo niet alleen bezig met de waterstand, maar ook met de bodem. En bij een efficiënte koe hoort een efficiënte bodem.'