Kampereiland op de kop voor veiligheid

Joost de la CourtDe datum 5 januari 2012 staat voorzitter Antoon Kanis van LTO Noord West-Overijssel in het geheugen gegrift. Het waaide die dag hard uit het westen, zodat het water in het trechtervormige Ketelmeer hoog werd opgestuwd. Niet ongebruikelijk, dat gebeurt wel vaker.
Het was voor waterschap Groot Salland echter reden de balgstuw in werking te stellen om het achterland te beschermen. Doordat de Overijsselse Vecht juist die dagen veel regenwater afvoerde, kon het rivierwater vlak voor de stuw niet weg en steeg het peil bij de ringdijk langs het Zwarte Meer al snel tot vlak onder de dijkkruin.
Kanis boert zelf pal aan die dijk en zag het allemaal gebeuren. ‘Alleen door snel ingrijpen van het waterschap met zandzakken hebben we het die dag droog gehouden. Het liep toen met een sisser af, maar een flink deel van het Kampereiland had kunnen onderlopen. Daarbij bleek ook nog dat er een gat in het rampenplan zat; het was verouderd.’

Discussie

De gebeurtenissen van die dag waren voor provincie, gemeenten en waterschap reden een discussie te starten over verbetering van de waterveiligheid in het gebied. Met alleen een balgstuw ben je er niet; ook het achterland moet op de schop, was al snel de conclusie. De ringdijk rond Kampereiland bijvoorbeeld kent te veel zwakke plekken.
In de discussie kwamen al snel drie oplossingen bovendrijven: een flink hogere en bredere dijk aanleggen, al dan niet bovenop de oude ringdijk. Tweede variant is de bebouwing versterken met eigen waterkeringen. Tweederde van de boerderijen ligt al op een terp. Zo’n dertig bedrijven, maar ook veel stallen zijn echter op maaiveldniveau gebouwd. Daar een wal omheen leggen beschermt deze gebouwen ook. Derde keuzemogelijkheid zou zijn een nader uitgewerkt evacuatieplan.
Kanis toont een kaart van de nationale Deltacommissie. Het gebied tussen Kampen en Genemuiden valt buiten de beschermende primaire waterkeringen. ‘Als je dat ziet, wil je wel gaan strijden voor droge voeten en behoud van de landbouw’, verzekert hij. Op Kampereiland liggen zo’n honderd bedrijven, verspreid over 4.000 hectare. ‘Het gebied is ook niet afgeschreven, het zijn stuk voor stuk bedrijven met toekomst.’
Aanleg van individuele waterkeringen blijkt intussen toch complexer en duurder dan gedacht. Ook evacuatie is niet eenvoudig. Opvang van mensen is nog wel te doen, van vee is dat veel lastiger. Voorheen was de veemarkt in Zwolle daarvoor beschikbaar. Kanis: ‘Als het al kan, zit geen boer te wachten op het tijdelijk elders onderbrengen van zijn vee.’
Dijkversterking blijft dan over, en wel in de vorm van een nieuwe robuuste ringdijk, vindt LTO Noord West-Overijssel. Bestaande dijken ophogen creëert alleen maar schijnveiligheid, stelt Kanis vast, omdat de oorspronkelijke dijkfundering er niet op is berekend.
‘Aan de nieuwbouwvariant willen we wel meewerken, al kost het ons landbouwgrond. Waterveiligheid staat immers ook bij ons bovenaan, de landbouw komt dan op twee. Om het grondverlies te compenseren willen we dat tegelijk de landbouwstructuur wordt verbeterd. Omdat het hier om alleen pachtbedrijven gaat, is dat in lange tijd niet gebeurd.’
Kanis waarschuwt dat bij dijkverhoging tegelijk een deugdelijk rampenplan moet worden ontwikkeld en dat je er ook dan nog niet bent. ‘Je moet het gebied voor langere tijd water- en klimaatbestendig maken. Willen we het behouden, dan moeten we toch nadenken over het op termijn op terpen zetten van alle gebouwen.’

Keuze

De afdelingsvoorzitter verwacht dat deze maand een keuze wordt gemaakt welke dijkvariant het wordt en of de verbetering van de landbouwstructuur daarin wordt meegenomen. ‘Ik heb de indruk dat men welwillig is om zaken hier aan te passen. Als het gebied toch op de kop gaat, kun je dat beter goed doen.’