Fusie twee agrarische collectieven Zuid-Holland kost veel uitzoekwerk

Achtergrond Zuid-Holland Remko Ebbers 11 feb 2025 om 15:30uur

De overheid ziet bij steeds meer milieubeleid taken voor agrarische collectieven. Voor de kleinere is dat moeilijk. In Zuid-Holland nemen twee collectieven een unieke stap, want fuseren deed geen enkel collectief eerder. Het is veel uitzoekwerk.

Fusie+twee+agrarische+collectieven+Zuid%2DHolland+kost+veel+uitzoekwerk

Overheden willen dat boeren meedoen met milieubeleid. Ze kijken naar de veertig agrarische collectieven in Nederland om dat in goede banen te leiden. De Coöperatie Collectief Hoeksche Waard (CCHW) en het Coöperatief Agrarisch Collectief Zuid-Hollandse Eilanden (CACZHE) vrezen dat zij te klein zijn om volop profijt te trekken uit alle regelingen die beschikbaar komen. Dus bereiden zij zich voor op een fusie.

'De rol van collectieven wordt steeds groter in overheidsbeleid', zegt secretaris Hanneke de Baar van CACZHE. Het collectief heeft rond de 65 deelnemers. 'Wij zitten in een gebied waar nog weinig wordt gedaan als je naar hectares kijkt. Een beetje weidevogelbeheer en wat akkerranden, maar dat zijn in verhouding kleine stukjes. In totaal ongeveer 34 hectare akkerrandbeheer en er is ongeveer 340 hectare open grasland voor weidevogelbeheer.'

Keukentafelgesprekken

De collectieven kijken vooral naar de 500 miljoen euro die minister Femke Wiersma van LVVN wil uittrekken voor agrarisch natuurbeheer. 'Wij verwachten niet dat alles, maar wel veel naar de collectieven gaat. Dat betekent dat wij veel meer beheer moeten wegzetten dan we gewend zijn. Vorig jaar hebben we veel keukentafelgesprekken gehad. Toen bleek dat veel boeren nog niet zo met natuurbeheer bezig zijn in ons gebied', legt De Baar uit.

Wij zijn de eerste; andere collectieven kijken naar wat er bij ons gebeurt

Hanneke de Baar, secretaris van Coöperatief Agrarisch Collectief Zuid-Hollandse Eilanden

Beide collectieven zijn ongeveer even groot en bestaan voor het merendeel uit akkerbouwers. Dat schept een band. 'We zien beide dat er veel op ons afkomt waarvan we ons afvragen of wij dat als amateurs kunnen behappen', zegt de secretaris van CACZHE. 'De besturen van beide collectieven bestaan uit vrijwilligers die eigenlijk alles doen, ook alle uitvoerende zaken.'

Legkippen

De Baar heeft thuis ook nog een legpluimveebedrijf met 85.000 kippen en een beetje akkerbouw waar ze op moet letten. Zij doet al zo'n vijftien jaar aan akkerrandenbeheer. Dat is langer dan het collectief bestaat.

Het is de bedoeling dat de fusieorganisatie wordt geprofessionaliseerd. 'We willen bestuur en uitvoeringsorganisatie scheiden. Dat is veel werk. Hoe moet die nieuwe werkorganisatie eruitzien? Hoeveel bestuursleden krijgt het nieuwe collectief? Hoeveel beroepskrachten hebben we nodig? We zijn bezig met het maken van functieprofielen. Er moeten nieuwe statuten komen en een nieuw kwaliteitshandboek', zegt de secretaris van CACZHE.

'De vraag is ook hoe het zit met onze contacten bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Wij zijn nu afzonderlijk bekend bij RVO, daar moet aan worden gedacht', vervolgt De Baar.

Tekst gaat verder onder het kader

Collectief Zuid-Hollandse Eilanden (CACZHE)

Het Collectief Zuid-Hollandse Eilanden (CACZHE) is in 2015 ontstaan uit drie agrarische natuurverenigingen: Natuurlijk Voorne-Putten, BoerEnGroen en Agrarische Natuurvereniging In Goede Aarde. Het werkgebied van de coöperatie is de Zuid-Hollandse eilanden Goeree-Overflakkee, Voorne-Putten, Eiland van Dordt, IJsselmonde en Zwijndrechtse Waard. Het collectief zet zich met projectsubsidie speciaal in voor verbetering van de biotoop van grutto's en patrijzen. Provincie Zuid-Holland wil daarmee ruimte bieden voor het versterken van de populaties van de boerenlandvogels. Hiermee wordt ook invulling gegeven aan het Actieplan Boerenlandvogels. De provincie zet al ruimschoots in op het beheer van weide-, akker- en bollenvogels. Met deze projectsubsidie komt er ruimte voor investeringen ter versterking van het biotoop en de populaties van de icoonsoorten grutto en patrijs. Bij een fotowedstrijd in 2017 werden alle boeren in de Hoeksche Waard opgeroepen om hun foto's van het verplaatsen van nesten of het beschermen of ontwijken daarvan tijdens de werkzaamheden op te sturen. In 2021 begon een project ter bescherming van de zandhommel.

Het klinkt misschien alsof het CCHW en CACZHE natuurlijk afgaat, dat fuseren. Maar dat kost behoorlijk wat voorbereiding en pionieren. 'Wij zijn de eerste collectieven die fuseren', zegt de secretaris van CACZHE. 'Zoiets is nog nooit gedaan. Dus andere collectieven kijken naar wat er bij ons gebeurt.'

Er zit dus nog veel uitzoekwerk aan. Vandaar dat tussen het besluit om te fuseren en de daadwerkelijke fusie een jaar zit om alles goed te regelen en af te stemmen. Ook met de leden.

'Communicatie over het proces is belangrijk', benadrukt De Baar. 'We moeten niet hebben dat de leden niet meer kunnen volgen wat wij aan het doen zijn en daardoor afhaken. Datzelfde geldt voor externen, zoals de terreinbeherende organisaties, het waterschap en de vrijwilligers. Gelukkig hebben beide collectieven te maken met hetzelfde waterschap, dat scheelt weer.'

Gesnuffeld

CCHW en CACZHE gaan niet over één nacht ijs. Vanaf nu nemen ze een jaar tot de officiële fusie en ze hebben al een jaar aan elkaar gesnuffeld om te kijken of ze het met elkaar kunnen vinden.

'We hebben met meerdere collectieven gepraat, maar die willen niet. Of nog niet', zegt de secretaris van CACZHE. 'Je hebt het al gauw over verschillen. Wat verder noordelijk van onze twee collectieven zit je in het veenweidegebied. Dat is toch anders.'

Logisch

Het was eigenlijk logisch om te kijken naar een fusie, zegt De Baar. 'Uit een rapport van onderzoeksbureau Arcadis bleek dat er in Zuid-Holland 1.800 hectare extra geschikt is voor agrarisch natuurbeheer. Daar hoeven wij niets mee te doen, maar dan zijn er anderen die er kansen in zien. Agrarische collectieven zijn hét instrument om dat beheer te doen. Zij staan midden in de omgeving en dicht bij de boeren die het moeten realiseren.'

De secretaris van CACZHE is overduidelijk enthousiast over de toekomst van de fusieorganisatie. 'Ik vind alles interessant. Het is leuk om daarbij betrokken te zijn. Deze maand zijn wij naar een groot collectief in Limburg geweest om te kijken hoe zij hun organisatie hebben ingericht. Nu kunnen we nog keuzes maken over hoe we de organisatie inrichten en de budgetten verdelen.'

Coöperatie Collectief Hoeksche Waard (CCHW)

De Coöperatie Collectief Hoeksche Waard (CCHW) organiseert de uitvoering van het agrarisch natuurbeheer in de Hoeksche Waard in Zuid-Holland, ten westen van Dordrecht en onder Rotterdam. Het collectief is in 2015 opgericht als samenvoeging van negen regionale agrarische (natuur)organisaties. Het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer in de Hoeksche Waard heeft betrekking op zowel weidevogelbeheer (82 hectare) als akkernatuurbeheer, dit laatste hoofdzakelijk in de vorm van akkerrandenbeheer (140 hectare). Het agrarisch weidevogelbeheer is beperkt van omvang en geldt uitsluitend voor het relatief kleine Natura 2000-gebied Oudeland van Strijen. De vraag om professionalisering werd door CCHW al eerder gevoeld. Sinds de oprichting rustte de kwaliteit van CCHW voor een groot deel op de kennis en inzet van de oprichters en in mindere mate op de organisatie. Met financiële ondersteuning van provincie Zuid-Holland en met ondersteuning van een externe deskundige is in 2024 een ingrijpende reorganisatie van de interne en externe communicatie en documentatie uitgevoerd.