Tuinders kiezen vaker voor zuurstofverrijking

De toepassing van de nanobubbeltechnologie in de glastuinbouw krijgt de laatste jaren veel aandacht. Diverse leveranciers bieden geavanceerde watersystemen aan die nanobubbels toevoegen aan het gietwater. Volgens hen verhogen deze nanobubbels de zuurstofniveaus in het wortelmilieu veel verder dan wat met traditionele beluchtingsmethoden is te bereiken.

Dit zou de opname van voedingsstoffen bevorderen, de wortelgroei verbeteren en ondersteuning bieden aan zowel de vegetatieve als de generatieve groei van planten.

Minder ziektedruk

Royal Brinkman distribueert in Nederland de nanobubbelinstallaties van het Amerikaanse Moleaer. Volgens dit bedrijf ervaren telers dankzij het met zuurstof verrijkte water minder ziektedruk en kunnen zij het gebruik van chemische middelen om de leidingen te reinigen verminderen.

Het constante hoge zuurstofgehalte in het gietwater vermindert het aantal stressmomenten voor het gewas. Dat leidt tot schonere leidingen en een vitaler gewas, claimt de fabrikant.

Productmanager René Mondt van Royal Brinkman legt uit hoe het werkt: 'Onze Moleaer Neo is in staat om nanobubbels te produceren in de range van 100 tot 120 nanometer. Deze gasdeeltjes lossen zuurstof efficiënter op in het water. Dat draagt bij aan een beter wortelmilieu en een vermindering van pathogene schimmels, zoals pythium en fusarium, met 70 tot 90 procent.'

Nanobubbels zijn extreem kleine gasbubbels met een diameter variërend van 70 tot 120 nanometer. Voor de beeldvorming: een nanometer is één miljardste van een meter.

Ozon

De fabrikant heeft voor de Neo-machine ook een variant met ozon ontwikkeld, die in Noord-Amerika al op diverse bedrijven wordt gebruikt en binnenkort ook in Europa beschikbaar is. 'Ozon is oxidatief en heeft een groot effect op de vuilbelasting. Dat zorgt voor schonere leidingen', legt Mondt uit.

De toepassing van nanobubbels groeit enorm en wordt al bijna gestandaardiseerd in de glastuinbouw, zeker als het om nieuwbouw gaat, zegt de productmanager. Volgens hem zijn er in Nederland al meer dan tweehonderd installaties geleverd door Brinkman.

Valideren en onderzoeken

Royal Brinkman en Moleaer hebben hun apparatuur laten onderzoeken en valideren door gerenommeerde instellingen zoals Delphy.

Namens Delphy was Vera Theelen als onderzoeker betrokken bij de validatie. 'We hebben twee seizoenen getest in de aardbeienteelt', zegt zij. 'Er is wel enig effect, maar je moet ook kijken naar de omstandigheden en context. In het ene seizoen zagen we duidelijke voordelen, zoals verbeterde plantgezondheid en minder ziektedruk. In het andere seizoen, waarin de ziektedruk lager was en we waterstofperoxide gebruikten, zagen we minder effect.'

Er is enige discussie over wanneer het echt nanobubbels zijn. De duurdere installaties van Moleaer brengen onder hoge druk zuurstof in het water, wat echte nanobubbels oplevert, stelt Theelen. 'Er zijn veel aanbieders en ze hebben allemaal een andere aanpak, bijvoorbeeld werken met stroom in plaats van een zuurstofpomp. De claim dat nanobubbels worden geproduceerd, is niet altijd terecht.'

Moleaer is de enige partij die het heeft laten valideren bij Delphy. Verder loopt er een onderzoek van een andere leverancier.

Kritiek op claims

Onderzoeker Jim van Ruijven van Wageningen University & Research is kritisch over de claims rondom nanobubbels. 'Veel bedrijven claimen dat ze de wortelgroei en plantgezondheid verbeteren, maar de toegevoegde waarde moet zorgvuldig worden onderzocht. Extra waterbeweging in het substraat door uitvoering van irrigatiebeurten draagt meer bij aan zuurstofuitwisseling dan nanobubbels.'

Van Ruijven benadrukt het belang van de watergift. 'Op een zonnige, warme dag zou je 600 liter water moeten geven om via het water substantieel extra zuurstof toe te voegen. Dat is een factor 10 te veel en dus onmogelijk. Meer zuurstof toevoegen aan de wortels lukt niet via nanobubbels.'

Waterbeweging creëren

Volgens de onderzoeker is waterbeweging creëren in het substraat veel effectiever voor zuurstofuitwisseling. 'Bij iedere gietbeurt voeg je een klein beetje water toe. Dat geeft wervelingen door de oplossing van zuurstof uit de lucht en in het water. Die situatie is er al normaal gesproken, als je de watergift goed op orde hebt.'

Een van de vele aanbieders van installaties die zuurstof toevoegen, is A-Growtech. Eigenaar Benjamin Vermeer heeft in samenwerking met twee partners een generator ontwikkeld die ultrafijne bubbels aan het water toevoegt. Van deze Ultra-fine Dissolved Oxygen Bubble Generator zijn enkele exemplaren buiten Nederland in bedrijf.

A-Growtech gebruikt in de communicatie bewust niet het woord nanobubbels. 'Je moet eigenlijk spreken over ultrafijne bubbels in plaats van nanobubbels. Die term wordt vaak onterecht gebruikt, omdat veel apparaten de bubbels niet zo klein kunnen maken', zegt Vermeer.

'Bij de verrijking van gietwater draait het vooral om de mate waarin de gasvormige zuurstof wordt vermengd met het water', legt de eigenaar van A-Growtech uit. 'Nu worden telers vaak gewezen op het zuurstofgehalte in hun water dat is af te lezen op de zuurstofmeter. Maar dat zegt niets over de mate waarin de zuurstof is opgelost.'