Het mozaïek klopt weer met de melkfabriek in Ommen

Misschien is de melktankwagen van Ausnutria wel veelzeggend. Net voor Ommen, na een rotonde, verdwijnt hij uit het zicht om niet meer gezien te worden. Zo zou het in eerste instantie ook gaan voor de historische melkfabriek van Ausnutria in Ommen. Weg om niet meer terug te zien.

Het harde nieuws dat de fabriek zou sluiten, zetten Ommen in januari op zijn kop. De 74 personeelsleden legden het werk neer. In regionaal dagblad De Stentor stort oud-medewerker Henk Ramerman zijn hart uit. Hij is er emotioneel van. De zeventiger werkte 43 jaar in de melkfabriek recht voor zijn deur.

'Ik heb eerst gewerkt bij De Vechtstreek, later bij opvolger Hyproca. De melkfabriek was mijn leven en ik ken er veel mensen. Ik kwam er ook regelmatig nog binnen, ondanks dat ik al acht jaar met pensioen ben. Vreselijk dit', zegt Ramerman.

De sluiting was voor de oud-medewerker niet echt een verrassing. 'In Heerenveen bouwen ze een nieuwe fabriek en die is eind dit jaar klaar. Dan gaat de boel hier dicht. Dat is geen toeval natuurlijk.'

Coöperatie

De Vechtstreek begon in 1897 als een boterfabriekje naast een boerderij. Het was veredelde thuisindustrie, waar vier mensen werkten. Het werd pas serieus toen boeren in Ommen een coöperatieve fabriek oprichtten. In 1910 werd de boterfabriek gekocht. Het was de eerste fabriek met een volledige en continu draaiende botermakerij. Op 14 april 1910 werd officieel de Vereniging tot Exploitatie van de Stoomzuivelfabriek De Vechtstreek opgericht.

De fabriek begon met maar liefst 241 leden. Dat lijkt veel, maar de leden hadden gemiddeld niet meer dan twee koeien per bedrijf in hun bezit. De oude boterfabriek bleek snel te klein. In 1913 werd de eerste steen gelegd voor nieuwbouw. De herinneringssteen met opschrift ligt nu in streekmuseum in Ommen.

Het eerste boekjaar werd bijna 1,5 miljoen kilo melk verwerkt tot 50.000 kilo boter. Dat kwam neer op een jaarproductie van 190 pond boter per koe. De nevenproducten van de boter, de ondermelk en karnemelk, gingen terug naar de boeren als varkensvoer.

De fabriek groeide met de stijgende melkproductie in Nederland mee. In 1928 begon de productie van poedermelk. In 1972 kreeg het eerste lid van De Vechtstreek een melktank en nog geen tien jaar daarna later deed de tankauto alle boeren van de coöperatie aan.

In 1990 keerde het tij. Om het hoofd boven water te houden, ging De Vechtstreek samenwerken met coöperatie Cono Kaasmakers in de Beemster. Door tegenvallende prestaties werd de fabriek in 1996 verkocht aan de Hyproca Dairy Group. Daarmee kwam een einde aan het coöperatieve karakter van De Vechtstreek.

Fusie volgde op fusie, tot het bedrijf, inmiddels multinational Ausnutria met een Chinese meerderheidsaandeelhouder, in januari aankondigde de stekker uit de vestiging in Ommen te trekken. Boeren uit de buurt leverden toen al geen melk meer aan de fabriek.

Gemeente bezorgd

Terwijl de medewerkers het werk neerlegden omdat ze een goede regeling wilden, klopte het gemeentebestuur bezorgd aan bij de directie. 'Toen wij er lucht van kregen, hebben wij snel contact opgenomen en gevraagd wat precies de bedoeling is', kijkt de Ommer wethouder Leo Bongers terug. 'De sluiting viel ons rauw op het dak, al wisten we van de nieuwsberichten wel dat het bedrijf het moeilijk had op de Chinese markt.'

Het ging gemeente Ommen niet alleen om werkgelegenheid. 'De fabriek is ook een opmerkelijk gebouw voor de stad, een herkenningspunt met historie. Dat hoor ik ook van Ommenaren', zegt Bongers.

'Ausnutria wilde eerst zelf een koper zoeken', gaat de wethouder verder. 'Dat was op zich niet negatief. Maar als dat niet zou lukken, wat was dan de andere optie? Dat baarde ons zorgen. Als het bedrijf in handen zou komen van een projectontwikkelaar, dan waren wij de regie kwijt.'

Content

Bongers is er open over. Hij is gelukkig met de aankoop door ikwileerlijkezuivel.nl. 'Het bedrijf biedt in de omgeving melkveehouders een helpende hand bij verduurzaming', verklaart hij. 'We zijn ontzettend blij dat het bedrijf een duurzame toepassing krijgt.'

De melkfabriek heeft waarschijnlijk een van de meest rustieke ingangen die er in Nederland zijn. Via een smalle bomenrijke laan komen de auto's bij de fabriek. In de afgelopen 125 jaar heeft Ommen de fabriek ingehaald. Mede daardoor is de wethouder wel gelukkig met de aankoop door een klein beginnend bedrijf, wat ikwileerlijkezuivel eigenlijk is.

'De buurt klaagt weleens over parkeerproblemen. De fabriek staat niet meer in landelijk gebied. Er ligt een complete wijk omheen. Ik denk dat het nu even rustiger wordt', zegt Bongers.

Met de overname is de voormalige Vechtstreek ook op een ander vlak weer een beetje terug in de tijd gegaan: het oude mozaïek met koe en melkbus op de buitenmuur van de fabriek klopt weer. In de laatste jaren van Ausnutria werd in de fabriek geitenmelk verwerkt tot babyvoeding, de nieuwe eigenaar laat weer koemelk door de leidingen stromen.

Die melk komt nog relatief uit de buurt ook nog. Hoewel ikwileerlijkezuivel plannen heeft om in heel Nederland actief te worden, zitten de leden u nog in Overijssel. Daarmee is De Vechtstreek weer een beetje een regionale fabriek, met werknemers uit de regio die melk verwerken uit de regio.