'Innovatie is mijn opa's kennis'

Want ik denk: ja, dat klopt. We moeten terug naar een teelt zonder chemie, terug naar de bodem en zorgen voor schoon water in sloten en kanalen. Dat is alles wat mijn opa ook deed. Maar hebben we dan in de afgelopen zestig jaar niets geleerd?

Hij stopte ook het afval onder de grond, als het teveel was voor de container. Of stak het in de brand. Riolering was nog slecht ontwikkeld, dus zeepwater werd vast niet altijd netjes mee afgewerkt en dan heb ik het al helemaal niet over de restjes olie die uit sommige machines kwamen.

De natuur was er gewoon, maar er was geen bepaald bewustzijn als was ze iets heel bijzonders of iets dat mooi of behouden moest blijven. Juist de generatie van mijn opa stond aan het begin van de grote innovaties die in de landbouw hebben plaatsgevonden. En ze hebben ook nog honger gekend.

Ergens moeten we de innovaties van die periode omarmen. Maar misschien zijn we te goed geworden in het bedrijven van landbouw. Het lukt ons wel om met elkaar een vol schap met gevarieerd voedsel in de supermarkt te krijgen. Dus we moeten niet terug naar vroeger, maar opa's kennis en vaders kennis laten doorvloeien naar de volgende generatie.

Want juist het doorgeven van kennis is waar we enthousiast van worden. De ene boer is trots op zijn mooie biologische producten en de ander op een hoge kilo-opbrengst. Maar we willen wel allemaal vooruit. Laten we dat nou meenemen vanuit onze voorouders.

Maar met uitdagingen weten we ook dat het altijd weer goed komt, al zijn vaak meerdere pogingen nodig. Als ik ons bedrijf van nu vergelijk met toen ik begon met ondernemen, dan laat dat zien dat we geleidelijk meeontwikkelen met de wensen van de maatschappij. Met de kennis van mijn opa en de kennis van mijn vader en de kennis die ik zelf nog elke dag opdoe. Uiteindelijk moet dat ervoor zorgen dat we als bedrijf kunnen blijven doorgaan.

De belangrijkste vraag naar de toekomst toe is misschien wel: is de kennis die ik heb of kan opdoen genoeg om een toekomstgericht, hightech, met groene teelt, maar toch niet biologisch, bedrijf te kunnen worden en te kunnen blijven?