Rekentool ZLTO berekent eerlijke marktprijs voor teler

Achtergrond Groenteteelt Haijo Dodde 21 jun 2024 om 06:30uur

Belangenbehartiger ZLTO ontwikkelt een rekentool waarmee akkerbouwers en vollegrondsgroentetelers de eerlijke marktprijs voor hun producten kunnen bepalen. Het betreft de standaardkostprijs op basis van variabele en vaste kosten en daarbij opgeteld de kosten voor hun duurzaamheidsinspanningen. De berekende prijs geeft de telers een beter inzicht in hun marktpositie en extra steun bij onderhandelingen.

Rekentool+ZLTO+berekent+eerlijke+marktprijs+voor+teler

'Deze tool brengt alle informatie bij elkaar die telers nodig hebben op het moment dat ze hun gewassen willen verkopen', vertelt Frans Geijs, beleidsspecialist Plant bij ZLTO. 'Naast de berekening van de marktprijs proberen we ook om actuele marktinformatie op een rij te zetten. Vaak zien we dat akkerbouwers en ook vollegrondsgroentetelers bij uitstek teeltspecialisten zijn. Maar op het moment dat ze moeten onderhandelen, kunnen ze enige ondersteuning goed gebruiken.'

Geijs is betrokken bij het projectteam van ZLTO dat verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van de rekentool 'Eerlijke prijs'. Hij vertelt dat het idee hiervoor ontstond tijdens een presentatie voor jonge akkerbouwers op proefboerderij Rusthoeve. 'Daar bleek dat ook jonge ondernemers nauwelijks rekenen aan hun kostprijs en vaak ook geen idee hebben welke kosten zij kunnen toerekenen aan de gewassen die zij telen. Voor ons was het een aanzet om als project het initiatief te nemen voor een rekentool.'

Vollegrondsgroenten

In eerste instantie is de rekentool ontwikkeld voor bloemkool, broccoli en prei en is ook een aanzet gegeven voor consumptieaardappelen. Geijs legt uit dat aan vollegrondsgroenten de prioriteit is gegeven omdat van die gewassen betrekkelijk weinig prijsinformatie openbaar is en omdat de aanvoerketen redelijk overzichtelijk is. 'Het is wel ons streven om deze systematiek verder uit te rollen over meerdere gewassen, zowel voor de groententeelt als voor de akkerbouw.'

De rekentool bestaat uit de berekening van de basiskostprijs. Hiervoor moeten telers zoveel mogelijk hun werkelijke variabele en vaste kosten en productiecijfers toerekenen aan het product waarvoor ze de eerlijke marktprijs berekenen. Verder kunnen ze waar nodig input gebruiken uit bestaande bronnen, zoals het KWIN (kwantitatieve informatie), de website Agrimatie van Wageningen Economic Research of van het CBS.

Duurzaamheidskeurmerken

Bovenop de basiskosten berekent de tool de kosten die een teler eventueel maakt om te voldoen aan de voorwaarden voor duurzaamheidskeurmerken zoals 'On the way to PlanetProof' of het 'Beter voor'-keurmerk van Albert Heijn. Dit betreft onder meer de tijdsinvestering voor het certificeren, de kosten voor vereiste teeltmaatregelen of eventuele opbrengstderving en de kosten voor het stimuleren van de biodiversiteit. Geijs: 'We willen inzichtelijk krijgen wat bijvoorbeeld de aanleg van een bloemenstrook kost en dus welke meerprijs nodig is om deze zogeheten duurzaamheidscenten te compenseren.'

Voor bloemkool, broccoli, prei en consumptieaardappelen heeft ZLTO inmiddels de eerlijke prijzen berekend. Voor een winterteelt van prei komt deze bijvoorbeeld uit op 55 cent per kilo, dit is de prijs voor het veldgewas en dus zoveel mogelijk zonder de kosten voor verwerking, verpakking en bewaring. Geijs laat zien dat in het geval van prei voor een PlanetProof-certificering een bedrag van 4 cent per kilo wordt toegerekend.

Beter inzicht

'Dit betreft de collectieve prijs zoals de tool die berekent op dit moment. Het geeft samen met actuele marktinformatie in dit geval de preitelers een beter inzicht in hun marktpositie en daarmee steun bij het onderhandelen met afnemers. Bovendien is het een soort referentieprijs en daarmee een benchmark om de eigen eerlijke prijs te vergelijken met die van collega's. Individuele telers krijgen daarmee een indicatie hoe zij scoren ten opzichte van het collectief en of ze in hun teelt meer moeten doen aan efficiëntie of kostenbesparing.'

ZLTO wil de rekentool komend najaar, voorafgaand aan het nieuwe afzetseizoen, introduceren. Dat zal ongeveer in november zijn, meldt Geijs. Op eerste bijeenkomsten voor vollegrondsgroentetelers heeft het projectteam de tool in april al gepresenteerd. Telers reageerden daar overwegend enthousiast op het initiatief. Zij zien vooral de marktinformatie en het vergelijken van hun basiskostprijs ten opzichte van collega-telers als waardevol. De berekening van de duurzaamheidscenten lijkt bij de telers nog geen groot onderwerp. Diverse telers geven volgens Geijs aan dat ze bereid zijn om voor het gebruik van de tool iets van abonnementsgeld te betalen. Hij voegt eraan toe dat leden met interesse zich al kunnen melden bij ZLTO.

Partners gezocht

Voor de verdere ontwikkeling en uitrol van de rekentool is ZLTO op zoek naar partners. Het projectteam denkt daarbij aan een samenwerking met marktpartijen voor het inzamelen van actuele marktinformatie. Voor de aardappelberekening zijn er al contacten met de Producentorganisatie Consumptieaardappelen om gegevens uit te wisselen. Andere partners kunnen verwerkers zijn, afzetorganisaties, banken of accountants. Het doel van het samenwerken is ook om de rekenmethode transparant te houden.

Het actueel houden van de data die worden gebruikt voor de berekening of voor de marktinformatie ziet het projectteam niet als zijn taak. 'Ook dat laten we graag over aan automatiseerders zoals Agrovision of Dacom en ook organisaties als BO Akkerbouw of CropSolutions kunnen een rol spelen', verwacht Geijs. Hij voegt eraan toe dat de vervolgacties en behoeftes rondom de rekentool verder worden afgestemd binnen LTO Nederland en met de aanverwante regionale organisaties.

Voor het projectteam van ZLTO staat voorop dat er een instrument komt om groentetelers en akkerbouwers te ondersteunen bij de verkoop van de gewassen die zij oogsten. 'Deze tool berekent op basis van openbare en transparante cijfers de eerlijke prijs van de producten en moet de ondernemer bij onderhandelingen in zijn kracht zetten. Het primaire doel is uiteindelijk dat dit bijdraagt aan een beter verdienvermogen voor de boer en tuinder', benadrukt Geijs.